Αθηναϊκά Βραδινά Φιλοσοφικών
Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 23ο έτος. Δημητρακοπούλου 53-55
Κουκάκι. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2021-ΜΑΪΟΥ 2022: Δέκατη Έκτη
Συνάντηση. 2 Μαϊου 2022: Αιώνιο Παρόν και αποσυμβολισμός.
Σχέδιο Εισήγησης: Υπάρχει ένα πρόβλημα: Πώς
κάνουμε λόγο για το λόγο της σιωπής, όταν όλα όσα λέγονται, λέγονται συμβολικά,
σχετικά, φραστά κ.ο.κ.; Υπάρχει κάτι που μηνύει τη σιωπή και το οποίο μπορούμε
να καταθέσουμε με τον τρόπο του σχετικώς εκφράζεσθαι; Ναι, θα λέγαμε αν
εμβαθύναμε το πνεύμα της συμβολικής έκφρασης επειδή το θεμέλιο κάθε συμβολισμού
είναι πέρα απ’ το φραζόμενο. Αποσυμβολισμός επομένως, άρση της σχετικότητας, εισβολή
στο είναι του λέγειν, κάτι που καθιστά δυνατό το ίδιο το λέγειν. Είναι του
λέγειν είναι το είναι της συναισθηματικής ενσυναίσθησης που φανερώνεται
κρυπτικά ως μαρτυρία-παρουσία, ως αποκάλυψη του απόλυτου στο σχετικό. Εκείθεν
το λέγειν αναπροσλαμβάνει την οντική του αλήθεια. Αυτό ακριβώς θα αναπτύξουμε
στη σημερινή μας προσπάθεια.
Κείμενα:
ἡ δὲ νόησις ἡ καθ' αὑτὴν τοῦ καθ' αὑτὸ ἀρίστου, καὶ ἡ μάλιστα τοῦ μάλιστα. αὑτὸν
δὲ νοεῖ ὁ νοῦς κατὰ μετάληψιν τοῦ νοητοῦ· νοητὸς γὰρ γίγνεται θιγγάνων καὶ νοῶν,
ὥστε ταὐτὸν νοῦς καὶ νοητόν. τὸ γὰρ δεκτικὸν τοῦ νοητοῦ καὶ τῆς οὐσίας νοῦς, ἐνεργεῖ
δὲ ἔχων, ὥστ' ἐκείνου μᾶλλον τοῦτο ὃ δοκεῖ ὁ νοῦς θεῖον ἔχειν, καὶ ἡ θεωρία τὸ ἥδιστον
καὶ ἄριστον., ὥστε ζωὴ καὶ αἰὼν συνεχὴς καὶ ἀΐδιος ὑπάρχει τῷ θεῷ· Αριστοτέλους,
Μ. τ. Φ., 1072b. , το γνωρίζω. Ο Θεός υπερβαίνει όλα τα πράγματα που είναι
αδύνατα γι’ Αυτόν. Θα τον λατρεύεις έτσι κατά προτίμηση με τη σιωπή. Ο Λόγος
ακούγεται μέσα σου περισσότερο από άλλα στόματα. Ας σιωπάς ενώπιόν του για να
τον ακούς. Κοίταξε τη σιωπή της νύχτας, ο Θεός γεννιέται παιδί… Στο μέτρο που η
ψυχή σου είναι σιωπή και νύχτα, σε ό,τι έχει σχέση με τα αισθητά, ο Θεός θα
γεννηθεί εντός σου και όλα θα αποκατασταθούν…. Η ύψιστη τιμή είναι μία άγια
σιωπή. Silesius Angelus, Le pèlerin chérubique, Cerf-Albin Michel, 1994, σελ.
34, 86, 99, 159, 217.
Επόμενες Συναντήσεις: 9 Μαϊου
2022: Η μουσική ragtime,
εισηγητής, Γιάννης Βουλιουρής, 16 Μαϊου 2022: Επιλογικό, εισηγητής, Νίκος
Μακρής.
filosofiko-kafeneio.blogspot.com τηλ. 6977093615.
email: nikos.makris2@gmail.com
11Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό, Δέκατη Πέμπτη Συνάντηση
ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ Δημητρακοπούλου 55, Κουκάκι, 18.00 μ.μ. (Φιλοσοφικό Καφενείο, 23ο έτος), Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
Η ΣΙΩΠΗ ΩΣ ΠΟΛΥΒΟΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΑΡΜΟΝΙΑ.
Έχει
λεχθεί ότι η σιωπή είναι δίδυμη αδελφή τηςεπιστήμης και της αρμονίας. Και μόνον
η αναφορά αυτή θα αρκούσε για να αποδείξει τη μεγάλη αξία και σημασία της στην
ιστορική πορεία του ανθρώπου, από την αρχαιοτάτη εποχή μέχρι σήμερα και στην
ανάπτυξη του πολιτισμού. Αλλά και οι αναφορές που έχουν γίνει από διακεκριμένους
διανοητές και στοχαστές και από τον απλό λαό ακόμη, πιστοποιούν τη μεγάλη της
αξία. Αναφέρω μερικές από αυτές. «Σιωπή ποτ’ εστίν αιρετοτέρα λόγου ». Μένανδρος
«Δει σώφρων και αγαθός ανήρ σιωπάν ή λαλείν τα καίρια», Αισχύλος, «νέοις το σιωπάν
κρείττον του λαλείν», Μένανδρος «Σιωπή τα πολλά έστω ή λαλείσθω τα αναγκαία
δι΄ολίγων», Στοβαίος, και η σιωπή είναι
χρυσός, λέει ο απλός λαός.
Καταρχάς,
στην προσέγγιση της έννοιας της σιωπής πρέπει να αναφερθεί η διαφορά της από τη
σιγή και το λόγο της καθημερινότητας. Η σιγή από το αμετάβατο ρήμα σιγώ είναι
μια ανενεργή κατάσταση, είναι σχεδόν αφωνία, εφόσον δεν υπάρχει σκέψη η οποία
είναι προϋπόθεση του λόγου, και της έκφρασης, σε αντίθεση με τη σιωπή η οποία
προέρχεται από το μεταβατικό ρήμα σιωπώ δηλαδή έχει αντικείμενο, έχει ενέργεια.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΓΚΙΚΑΣ
4 Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό, Δέκατη Τέταρτη Συνάντηση
ΑΘΗΝΑΪΚΑ
ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
Δημητρακοπούλου 55, Κουκάκι, 18.00 μ.μ. (Φιλοσοφικό Καφενείο, 23ο έτος), Ο
ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
Σχέδιο
Εισήγησης: Έχουμε κάνει λόγο για τη ‘’σχέση’’ αίσθησης και
αντίληψης που συνορίζονται ως συναντιληπτική ενσυναίσθηση. Μιλήσαμε επίσης για
το συν- ως αμετάθετη αρχή ζωής και σκέψης. Γι’ αυτό, ό,τι θεωρείται
υποκειμενικό δε νοείται χωρίς το λεγόμενο αντικειμενικό το οποίο είναι και ο
συνάνθρωπος και το κοσμικό συμβαίνον. Αυτή η κοινωνία ανθρώπινου,
συνανθρώπινου, κοσκιμού-συγκοσμικού συνιστά το είναι του λέγειν-γιγνώσκειν και
οδηγεί στο τι ‘’υπέρκειται’’ του λέγειν και εννοούμε όχι απλά τη σιωπή, αλλά το
λέγειν της. Ποιο; Ό,τι υπερβαίνει ή συνιστά του είναι του λόγου και αυτό
πυκνώνεται ως παρουσία-μαρτυρία, δεδομένου ότι το πνεύμα της σιωπής αναδύεται
απ’ το πλήρωμα της στιγμής χωρίς το οποίο δεν υπάρχει ούτε λόγος, ούτε
δημιουργία. Με αυτό θα ασχοληθούμε. Κείμενα:
1. Βοήθιος (Βoèce): Δε δείξαμε είπε
εκείνη (η Σοφία) ότι τα αγαθά που πολλοί αναζητούν δεν είναι ούτε πραγματικά,
ούτε τέλεια για τον απλό λόγο ότι διαφέρουν μεταξύ τους και, έτσι, επειδή το
ένα είναι κατώτερο του άλλου δε μπορούν να αποκτήσουν το αγαθό στο απόλυτο της
πληρότητάς του; Consolation de la philosophie, Rivages poche/petite
Bibliothèque, 1989, σελ.136. 2. Suzuki:
Και ο δρόμος δεν έχει ούτε αρχή, ούτε τέλος: δρόμος άχρονος και άπειρος…Όταν
ξεχνιόμαστε, είμαστε όντως η πραγματική ενεργητικότητα της μεγάλης ύπαρξης ή
της ίδιας της πραγματικότητας…Η σοφία δεν είναι κάτι που διδάσκεται, θα έλθει
απ’ την παρούσα συνείδησή σας. Οφείλουμε λοιπόν να είμαστε έτοιμοι να βλέπουμε
και να σκεπτόμαστε. Η κενότητα δεν είναι παρά η πραγματική περισυλλογή.
Shunryu
Suzuki, Εsprit Zen, esprit neuf, Seuil, inédit-sagesses, 1977, σελ. 71, 102, 146.
Επόμενες Συναντήσεις: 11 Απριλίου
2022: Η σιωπή ως πολύβοος επιστήμη και αρμονία (Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας), 2
Μαϊου 2022: Αιώνιο Παρόν και αποσυμβολισμός, 9 Μαϊου 2022: Συν-Ομού: Ενογένεια
και Σιωπή. 16 Μαϊου 2022: Επιλογικό.
www.filosofiko-kafeneio.blogspot.com ή
φιλοσοφικό καφενείο, ή αθηναϊκά βραδινά φιλοσοφίας. τηλ. 6977093615 e-mail: nikos.makris2@gmail.com
ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
21 Μαρτίου 2022, δέκατη τρίτη συνάντηση, 18.00 μ.μ.
Δημητρακοπούλου 55, Κουκάκι
(Φιλοσοφικό Καφενείο, 23ο έτος)
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΟΒΑΤΣΗ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΡΟΝΤΟΛΟΓΙΑ
Η Γηριατρική σαν ειδικότητα ακολουθεί το μοντέλο της ολιστικής υγείας που, όπως είναι γνωστό, θεωρεί τον άνθρωπο σαν ένα ΒΙΟΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ , που έρχεται σε σχέση με άλλα συστήματα και που η υγεία του έχει βιολογικές, κοινωνικές, ψυχολογικές και περιβαλοντολογικές ορίζουσες. Η ολιστική υγεία δεν έχει σαν βάση την αποστασιοποιημένη παρατήρηση και αντικειμενοποίηση του ασθενή, αλλά ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ που έχει ο ασθενής με τον γιατρό του, την νόσο του, το κοινωνικό και νοσηλευτικό περιβάλλον, καθώς και με τον εαυτό του, όπως και την σχέση που έχουν μεταξύ τους οι επαγγελματίες της υγείας ,σε ότι αφορά την συνεργασία τους για την παροχή υπηρεσιών υγείας στους πάσχοντες συνανθρώπους τους.
Η ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ, είναι η «παιδιατρική των ηλικιωμένων». Η ΓΕΡΟΝΤΟΛΟΓΙΑ, είναι η θεώρηση του γήρατος από βιολογική, νοσηλευτική, κοινωνική και λειτουργική άποψη.
ΤΟ ΓΗΡΑΣ, σχετίζεται με την ΑΝΑΠΤΥΞΗ, που είναι μια ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ, ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΗ και ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ διεργασία , δηλαδή έχει να κάνει με τον χρόνο, χαρακτηρίζει όλα τα όντα, (ακόμα και οι πολιτισμοί και τα σύμπαντα αναπτύσσονται), και είναι εσωτερική για κάθε σύστημα και είδος, δηλαδή δεν εξαρτάται από εξωτερικούς (τυχαίους) και μόνο παράγοντες, αλλά κυρίως εσωτερικούς, (αποτυπωμένους στον πυρήνα τους).
ΤΟ γήρας επομένως αποτελεί μέρος της ανάπτυξης (ageing), που έχει το χαρακτηριστικό γνώρισμα ότι βαδίζει προοδευτικά από την τάξη στην αταξία, (ομοιοστασία- εντροπία), έτσι ώστε με την προοδευτική αποδιοργάνωση και τον θάνατο των ζωντανών οργανισμών να επέλθει μια νέα ισορροπία και μια νέα τάξη που θα επιτρέψει στο να δράσει η φυσική επιλογή και να δώσει την ευκαιρία σε νέους οργανισμούς να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν.
Εάν θα θέλαμε να δώσουμε έναν ορισμό του γήρατος, θα λέγαμε ότι ΤΟ ΓΗΡΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΑΜΕΣΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ, ΑΛΛΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΑΘΙΣΤΑ ΕΝΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΕΥΑΛΩΤΟ ΣΤΟ ΤΥΧΑΙΟ.
Η Γηριατρική, όπως και άλλες ειδικότητες της ιατρικής, διέπεται από ορισμένες αρχές και ιδιαιτερότητες σε ότι αφορά την εφαρμογή της στην καθ΄ ημέρα πράξη.
Αυτές οι αρχές είναι:
Α) Πολλοί παράγοντες συμβάλουν στην εκδήλωση μιας νόσου και μια νόσος έχει
πολλαπλά επακόλουθα (οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει οτιδήποτε και δεν ισχύει το μια αιτία- μια νόσος- μια θεραπεία).
Β) Η θεραπευτική προσέγγιση του ηλικιωμένου είναι κατά κανόνα ολιστική. Προσεγγίζουμε δηλαδή περισσότερο τον ασθενή σαν ένα σύνολο, παρά τη νόσο.
Γ) Η σχέση Γήρας- Χρονία νόσος- Οξεία νόσος, είναι μια καθημερινή πραγμα τικότητα στην εξάσκηση της Γηριατρικής.
Δ) Με την πάροδο του χρόνου τα όρια μεταξύ υγείας και νόσου στενεύουν μέχρι που γίνονται πολύ σχετικά. Ακόμα οι αρρώστιες που θεωρούνται ανίατες είναι θεραπεύσιμες, υπό την έννοια ότι προσπαθούμε να κατευθύνουμε τον ασθενή
(και με την δέουσα αγωγή αν υπάρχει), στο να «κάνει με» τη νόσο του.
Ε) Οι περισσότερες αρρώστιες εμφανίζονται ΑΤΥΠΑ πχ σαν παραλήρημα, σαν πτώση, σαν λειτουργική διαταραχή κ.λ.π.
ΤΟ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ, δεν είναι το σύνηθες ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ που γνωρίζουμε αλλά συμπληρώνεται και από το ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ καθώς και το ΚΟΝΩΝΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ.
Με το λειτουργικό ιστορικό διερευνώνται οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής που είναι:
1. Οι βασικές-(ανεξάρτητη διαβίωση στο σπίτι).
2. Οι ενόργανες- (ανεξάρτητη διαβίωση στην κοινότητα).
3. Οι διανοητικές-(διάβασμα κλπ ή ενεργό μέλος της κοινότητας).
Με το κοινωνικό ιστορικό εξετάζουμε κυρίως ποιος είναι που παρέχει την κύρια φροντίδα και αν δεν υπάρχει κανείς για πιο λόγο.
Στόχος του ολιστικού μοντέλου υγείας βάσει του οποίου εξασκείται η Γηριατρική, είναι Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ και Η ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΔΙΑΒΙΩΣΗ.
Επομένως Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ του ασθενούς και όχι απλά η εξάλειψη των συμπτωμάτων , είναι ο βασικότερος δείκτης αποκατάστασης ή επιδείνωσης μιας νόσου. Οι περισσότερες ασθένειες των ηλικιωμένων αρχίζουν με λειτουργικά προβλήματα. ΚΑΘΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ, ΕΙΔΙΚΑ ΟΤΑΝ ΕΓΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΑΠΟΤΟΜΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΔΕΙΞΗ ΕΝΑΡΞΗΣ ΜΙΑΣ ΝΟΣΟΥ ΜΕΧΡΙΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΩΣ ΤΟΥ ΕΝΑΝΤΙΟΥ.
Ο ΓΗΡΙΑΡΤΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ.
Πολυφαρμακία, παρατεταμένος κλινοστατισμός, αναγκαστική εξαρτητοποίηση,
ετικετοποίηση (άνοια, ακράτεια, υπέρταση), περιπλάνηση, παραλήρημα (φάρμακα, αλλαγή περιβάλλοντος), ενδονοσοκομειακή λοίμωξη, αφυδάτωση (μη δυνατότητα πρόσβασης, ορός ) ιατρικοποίηση-ιατρογένεση (κακοπραξία) κλπ.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ.
Οι ιδιαιτερότητες που παρουσιάζονται κατά την αποκατάσταση μιας νόσου εξαρτώνται:
Α) Από την ηλικία.
Β) Από την προηγούμενη από τη νόσο κατάσταση του ηλικιωμένου.
Γ) Από την φύση και την βαρύτητα της νόσου ειδικά αν και κατά πόσο η νόσος προκαλεί προβλήματα κινητικότητας.
Κατά την διάρκεια της αποκατάστασης.
α) Σταθεροποιούμε τα πρωτογενή προβλήματα.
β) Αντιμετωπίζουμε τις δευτερογενείς διαταραχές.
(ψυχ. Εξάρτηση, φόβος εγκατάλειψης, σύγχυση, ακράτεια, πτωφοβία, κατάθλιψη ανορεξία, αγκυλώσεις, ιδρυματοποίηση κλπ).
γ) Επαναφέρουμε την λειτουργικότητα που στοχεύει στην αυτόνομη και ανεξάρτητη διαβίωση.
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΚΙΑ
(φύλαγε τα ρούχα σου …)
Οι ιατρικές πράξεις σε ότι αφορά την πρόληψη, χωρίζονται σε τρείς κυρίως κατηγορίες :
1. Σε αυτές που αφορούν την πρωτογενή πρόληψη και έχουν σαν σκοπό να μη καταστήσουν τον ηλικιωμένο ευάλωτο στη νόσο (βάρος, φυσική άσκηση. ενασχολήσεις κλπ).
2. Σε αυτές που αφορούν την δευτερογενή πρόληψη και έχουν σαν σκοπό αφ ενός την έγκαιρη διάγνωση μιας νόσου και αφ’ ετέρου στο να εμποδίσουν μις νόσο να γίνει από ασυμπτωματική, κλινικώς εμφανής.
3. Σε αυτές που αφορούν την τριτογενή πρόληψη και έχουν σαν σκοπό να αναστείλουν την εκδήλωση των επιπλοκών μιας νόσου.
Επόμενες Συναντήσεις: 4 Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό,
11 Απριλίου 2022: Οντική Συνέχεια και μαρτυρία, 2 Μαϊου 2022: Αιώνιο Παρόν και
αποσυμβολισμός, 9 Μαϊου 2022: Συν-Ομού: Ενογένεια και Σιωπή.
filosofiko-kafeneio.blogspot.com τηλ.
6977093615
Δωδεκάτη Συνάντηση, 14 Φεβρουαρίου 2022
ΑΘΗΝΑΪΚΑ
ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
Δημητρακοπούλου 55, Κουκάκι, 18.00 μ.μ. (Φιλοσοφικό Καφενείο, 23ο έτος) Ο ΛΟΓΟΣ
ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ14 Μαρτίου 2022: Ο Επίκουρος κατά της ψευδοεπιστήμης (Εισηγητής:
Χρήστος Μαλτέζος),
Σχέδιο
Εισήγησης: Ο ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΨΕΥΔΟΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Δρ. Χρήστου Μαλτέζου
Η προηγμένη τεχνολογία υπηρετεί την ψευδοεπιστήμη
ιδίως μέσω της πληροφορικής, προσδίδοντας το επίχρισμα της επιστημονικής
εγκυρότητας. Η ψευδοεπιστήμη αποκαλείται και "ανορθόδοξη"
ή "εναλλακτική επιστήμη". Όμως, η "κριτική
σκέψη" είναι βασικό στοιχείο της επιστήμης, διότι ενέχει πληροφορίες που
προκύπτουν από την παρατήρηση, το πείραμα, τον προβληματισμό, την αξιολόγηση
και οδηγούν στην ορθή απόδειξη. «ΟΥ ΓΑΡ ΟΙΟΝ ΤΕ ΤΟ ΠΥΚΝΩΜΑΤΗΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΤΩΝ ΟΛΩΝ
ΠΕΡΙΟΔΕΙΑΣ ΕΙΔΕΝΑΙ ΜΗ ΔΥΝΑΜΕΝΟΝΔΙΑ ΒΡΑΧΕΩΝ ΦΩΝΩΝ ΑΠΑΝ ΕΜΠΕΡΙΛΑΒΕΙΝ ΕΝ ΑΥΤΩ ΤΟ
ΚΑΤΑ ΜΕΡΟΣ ΑΝ ΕΞΑΚΡΙΒΩΘΕΝ» Μετ. Διότι
δεν είναι δυνατόν κάποιος να γνωρίζει καλά το απόσταγμα της συνεχούς
διερεύνησης του συνόλου των πραγμάτων, εάν δεν μπορεί να συμπεριλάβει σε
σύντομες διατυπώσεις όλα όσα θα μπορούσαν να εκφραστούν με ακρίβεια ακόμη και
στην παραμικρή τους λεπτομέρεια. (Επίκουρος, προς Ηρόδοτον, Δ.Λ.Χ 36.)
Η
κύρια διαφορά της επιστήμης από την ψευδοεπιστήμη είναι ότι η μεν στηρίζεται
στην έρευνα και την απόδειξη ενώ η άλλη στο δόγμα.
«ΟΥ ΓΑΡ ΚΑΤΑ ΑΞΙΩΜΑΤΑ ΚΕΝΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΗΤΕΟΝ, ΑΛΛ’ ΩΣ ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
ΕΚΚΑΛΕΙΤΑΙ ΟΥ ΓΑΡ ΑΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΕΝΗΣ ΔΟΞΗΣ, Ο ΒΙΟΣ ΗΜΩΝ ΕΧΕΙ ΧΡΕΙΑΝ, ΑΛΛΑ ΤΟΥ
ΑΘΟΡΥΒΩΣ ΗΜΑΣ ΖΗΝ.» Μετ. Διότι δεν πρέπει να μελετούμε τη Φύση με
αξιώματα κενά περιεχομένου και αυθαίρετους νόμους, αλλά όπως απαιτούν τα
φαινόμενα. Διότι η Ζωή μας δεν έχει ανάγκη από παραλογισμό και ανόητες γνώμες,
αλλά από ηρεμία. (Επίκουρος προς Πυθοκλέα, Δ.Λ.Χ 87).
Στην επιστήμη τα αποτελέσματα
των παρατηρήσεων ή μετρήσεων αλλάζουν, ενώ στην ψευδοεπιστήμη όχι. Σύμφωνα με
την επιστήμη τα γεγονότα οδηγούν σε συμπεράσματα. Σύμφωνα με την ψευδοεπιστήμη
τα συμπεράσματα είναι απόλυτα και δημιουργούνται γεγονότα για να τα στηρίζουν. «ΤΑΥΤΑ ΓΑΡ ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝΑΧΩΣ
ΓΕΝΕΣΘΑΙ ΟΙ ΔΕ ΤΟ ΕΝ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΕΣ ΤΟΙΣ ΤΕ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΙΣ ΜΑΧΟΝΤΑΙ.» Μετ. Διότι (τα φαινόμενα) ενδέχεται να
προκαλούνται από πολλές αιτίες. Εκείνοι δε που δέχονται μόνο μια αιτία μάχονται
και με τα φαινόμενα.»(Επίκουρος προς Ηρόδοτον, Δ.Λ. Χ 78)
Ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος, μετά από τις
αλλεπάλληλες τραγωδίες στην ιστορία και κουρασμένος από την απογοητευτική
πραγματικότητα, έχασε την εμπιστοσύνη του σε κάθε λογική απόδειξη γι αυτό και
προσφεύγει σε δεισιδαιμονίες, σε διάφορα είδη αγυρτείας για την υγεία,
εμπορικές απάτες, τσαρλατανισμούς, κ.λ.π. «ΠΑΝΥ ΓΑΡ ΟΙΜΑΙ ΣΕ ΠΟΛΛΑ ΑΝ ΕΧΕΙΝ
ΠΡΟΕΝΕΓΚΑΣΘΑΙ Α ΕΘΕΩΡΕΙΣ ΓΕΛΟΙΩΣ ΠΩΣ ΤΙΝΑΣ ΕΓΔΕΞΑΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ ΜΑΛΛΟΝ Η ΤΟ
ΝΟΟΥΜΕΝΟΝ ΚΑΤΑ ΤΑΣ ΛΕΞΕΙΣ ΟΥΚ ΕΞΩ ΤΩΝ ΕΙΘΙΣΜΕΝΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΗΜΙΝ ΧΡΩΜΕΝΩΝ ΟΥΔΕ
ΜΕΤΑΤΙΘΕΝΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΑ ΕΠΙ ΤΩΝ ΦΑΝΕΡΩΝ.» Μετ. Διότι θεωρώ πως θα έχεις να
αναφέρεις πολλές περιπτώσεις ανθρώπων, που παρατήρησες ότι χρησιμοποιούν γελοία
τις λέξεις δίνοντάς τους οποιοδήποτε άλλο νόημα εκτός από αυτό που έχουν, Εμείς
αντίθετα, δεν χρησιμοποιούμε τις λέξεις έξω από το συνηθισμένο τους νόημα, ούτε
μεταβάλλουμε τα ονόματα των ολοφάνερων πραγμάτων. (Επίκουρος περί Φύσεως. ΧΧΧΙ 14).
Επόμενες Συναντήσεις: 21 Μαρτίου:
Εισαγωγή στη γηριατρική και γεροντολογία (Εισηγητής :Λεωνίδας Κοβάτσης, 4
Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό, 11 Απριλίου 2022: Η σιωπή
ως πολύβοος επιστήμη και αρμονία (Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας), 2 Μαϊου 2022:
Αιώνιο Παρόν και αποσυμβολισμός, 9 Μαϊου 2022: Συν-Ομού: Ενογένεια και Σιωπή.
www.filosofiko-kafeneio.blogspot.com ή φιλοσοφικό καφενείο, ή αθηναϊκά βραδινά
φιλοσοφίας. τηλ. 6977093615
Ενδεκάτη Συνάντηση, 28 Φεβρουαρίου 2022
ΑΘΗΝΑΪΚΑ
ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
Δημητρακοπούλου 55, Κουκάκι, 18.00 μ.μ. (Φιλοσοφικό Καφενείο, 23ο έτος) Ο ΛΟΓΟΣ
ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
Σχέδιο
Εισήγησης: Χρόνος και Σιωπή. Έχουμε κάνει λόγο για το χρόνο σε άλλες
ευκαιρίες. Στην παρούσα συνάντηση θα τον συνδέσουμε με τη σιωπή. Μη όντας
αντικείμενο ο χρόνος αλλά εμπνοή μας υπό την αλήθεια του συν-υπάρχειν, συνιστά
το θεμελιώδη τρόπο της ανθρωποκοσμικής θεώρησης. Είναι κινητή εικόνα της
αιωνιότητας (Πλάτων), δεν υπάρχει ψυχής μη ούσης (Αριστοτέλης) φανέρωση της
ενόρασης (Bergson), μέτρο της αλλαγής (Descartes), έκσταση του υπάρχειν-προς-θάνατον (Heidegger); Σιωπάται η παρουσία της οντικής
φύσης του χρόνου ή αποκαλύπτεται; Μήπως στη στιγμή που είναι οντικής φύσης
υπάρχει η σιωπή η οποία όμως εγχρονίζεται και αποκαλύπτει τη φύση του χρόνου;
Αυτό θα συζητήσουμε. Κείμενα:
1. …ὥστ'
ἐκείνου μᾶλλον τοῦτο ὃ δοκεῖ ὁ νοῦς θεῖον ἔχειν, καὶ ἡ θεωρία τὸ ἥδιστον καὶ ἄριστον.,
ὥστε ζωὴ καὶ αἰὼν συνεχὴς καὶ ἀΐδιος ὑπάρχει τῷ θεῷ· Μ τα Φ., 1072b. 2. Και ο
δρόμος δεν έχει ούτε αρχή, ούτε τέλος: δρόμος άχρονος και άπειρος…Όταν
ξεχνιόμαστε, είμαστε όντως η πραγματική ενεργητικότητα της μεγάλης ύπαρξης ή
της ίδιας της πραγματικότητας… Shunryu Suzuki,
Εsprit Zen, esprit neuf, Seuil, inédit-sagesses, 1977, σελ. 71, 102, 146. 3. Θα συναντήσουμε επομένως μία τέλεια
αντιστοιχία ανάμεσα σε αυτά τα μεγέθη επειδή όλα είναι επ’ άπειρο διαιρετά
χωρίς ωστόσο να ακυρώνουν τα αδιαίρετα στοιχεία τους, κατά τρόπο που διατηρούν
το διάμεσο μεταξύ απείρου και μηδενός. De l’esprit géometrique, section 1, in Pascal Oeuvres
completes, l’Intégrale-Seuil, 1972, σελ. 354. Επόμενες
Συναντήσεις:
14
Μαρτίου 2022: Ο Επίκουρος κατά της ψευδοεπιστήμης (Εισηγητής: Χρήστος
Μαλτέζος), 21 Μαρτίου: Εισαγωγή στη γηριατρική και γεροντολογία (Εισηγητής
:Λεωνίδας Κοβάτσης, 4 Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό, 11
Απριλίου 2022: Η σιωπή ως πολύβοος επιστήμη και αρμονία (Εισηγητής: Λευτέρης
Γκίκας), 2 Μαϊου 2022: Αιώνιο Παρόν και αποσυμβολισμός, 9 Μαϊου 2022: Συν-Ομού:
Ενογένεια και Σιωπή. www.filosofiko-kafeneio.blogspot.com ή φιλοσοφικό
καφενείο, ή αθηναϊκά βραδινά φιλοσοφίας.
τηλ. 6977093615
Δέκατη Συνάντηση, 21 Φεβρουαρίου 2022
ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ Δημητρακοπούλου
55, Κουκάκι, 18.00 μ.μ. (Φιλοσοφικό Καφενείο, 23ο έτος) Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
Σχέδιο Εισήγησης: Μαρτυρία και Παρουσία: Συνεχίζοντας
την προσπάθεια ίχνευσης του λόγου της σιωπής, μετά τις θεωρήσεις της αίσθησης,
της αντίληψης, του λόγου και των ριζωμάτων τους, μετά επίσης τη θεώρηση του
άρρητου σε σχέση με το ρητό, συναντάμε αναπόφευκτα την έγχρονη-ένσαρκη
πραγματικότητα του ανθρωπίνως υπάρχειν που δεν είναι παρά μαρτυρία-παρουσία. Τι
μαρτυρούμε ως έγχρονες παρουσίες-μαρτυρίες ως υπάρχουσες οντότητες οι οποίες
κοινωνούμε άμεσα με το κοσμικό και πρωτοπληροφορούμαστε χωρίς διαμεσολάβηση το
κοινωνείν αισθησιοαντιληπτικά με αυτό; Υπάρχει κάτι πέρα απ’ την έγχρονη
φινομενικότητα το οποίο φωτίζει; Το συν-υπάρχειν, άμεσο δεδομένο του
κοσμανθρώπου αναδύει αξίες που οριακά ταυτίζουν αισθάνεσθαι και αντιλαμβάνεσθαι
ως γνώση η οποία με τον τρόπο της ταυτίζει ηθικό και διανοητικό. Είναι η
απερίτμητη παρουσία που είναι ταυτόχρονα μαρτυρία. Αυτόν τον κόσμο θα
μελετήσουμε. Κείμενα: Suzuki: Και ο
δρόμος δεν έχει ούτε αρχή, ούτε τέλος: δρόμος άχρονος και άπειρος…Όταν
ξεχνιόμαστε, είμαστε όντως η πραγματική ενεργητικότητα της μεγάλης ύπαρξης ή της
ίδιας της πραγματικότητας…Η σοφία δεν είναι κάτι που διδάσκεται, θα έλθει απ’
την παρούσα συνείδησή σας. Οφείλουμε λοιπόν να είμαστε έτοιμοι να βλέπουμε και
να σκεπτόμαστε. Η κενότητα δεν είναι παρά η πραγματική περισυλλογή. Shunryu Suzuki, Εsprit Zen,
esprit neuf, Seuil, inédit-sagesses, 1977, σελ. 71, 102, 146. Scheler: Στη συμπάθεια το αίσθημα της
παγκόσμιας ταυτότητας των όντων φωτίζεται για μια στιγμή και χάνεται αμέσως
στην πυκνή καταχνιά καθώς ταράζεται απ’ τον εγωισμό. (E. v. Hartmann)… Οι φανερώσεις
της συμπάθειας υποθέτουν μια ενότητα ζωής. Max Scheler, Nature et formεs de la sympathie, Petite Bibliothèque Payot, 1971, σελ. 318, 78. Επόμενες Συναντήσεις: 14 Μαρτίου
2022: Ο Επίκουρος κατά της ψευδοεπιστήμης (Εισηγητής: Χρήστος Μαλτέζος), 21
Μαρτίου: Εισαγωγή στη γηριατρική και γεροντολογία (Εισηγητής :Λεωνίδας
Κοβάτσης, 4 Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό, 11 Απριλίου
2022: Η σιωπή ως πολύβοος επιστήμη και αρμονία (Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας), 2
Μαϊου 2022: Αιώνιο Παρόν και αποσυμβολισμός, 9 Μαϊου 2022: Συν-Ομού: Ενογένεια
και Σιωπή.
www.filosofiko-kafeneio.blogspot.com ή
φιλοσοφικό καφενείο, ή αθηναϊκά βραδινά φιλοσοφίας. τηλ. 6977093615
ΑΘΗΝΑΪΚΑ
ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ -ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
7-2-2022,
ένατη συνάντηση, 18.00 μ.μ.
Δημητρακοπούλου
55, Κουκάκι
(Φιλοσοφικό
Καφενείο, 23ο έτος)
Ο
ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
‘Ένατη
Συνάντηση: άρρητο και Σιωπή.
Είναι δυνατό το άρρητο να φθέγγεται; Στην ιστορία της σκέψης πολλοί κάνουν λόγο
ταυτόχρονα για το άρρητο, όσο και για τη σιωπή, ενώ φθέγγονται. Φαίνεται
αντιφατικό. Ωστόσο, υπάρχει τρόπος υπέρβασης της φαινομένης αντιφατικότητας.
Ποιος; Το να κάνουμε λόγο για σιωπώμενο άρρητο
εννοούμε την ανάκλησή του στο ρητό, φατό, εκφραστό και αυτό σημαίνει πως δεν το
αναζητάμε σε κάποιον τρόπο, αλλά στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουμε και
εννοούμε το εκφραζόμενο το οποίο, πάντοτε κατατίθεται συμβολικά. Το είναι του
συμβόλου επομένως αγγέλλει την πηγή του
και αυτή καθιστά δυνατή κάθε έκφραση. Ας πούμε κάτι το οποίο έχουμε πει: Κάθε
ρητό, εκφραστό, συμβολικό, σχετικό, νοείται απολύτως. Ήδη, αγγέλλεται ο λόγγος
του ό,τι κινεί κάθε ρητό. Αυτός ο λόγος θα αναλυθεί συγκεκριμένα.
Κείμενα:
Καθαρός ὑπάρχων ὁ νοῦς τά νοήματα τῶν πραγμάτων ἀναλαμβάνων, εἰς τήν
πνευματικήν θεωρίαν δι’ αὐτῶν κινεῖται• ἀκάθαρτος δέ ἐκ ραθυμίας γεγονώς, τά
μέν τῶν λοιπῶν πραγμάτων νοήματα ψιλά φαντάζεται, τά δέ ἀνθρώπινα δεχόμενος εἰς
αἰσχρούς ἢ πονηρούς λογισμούς μετατρέπεται. Μάξιμος ο Ομολογητής, Περί Αγάπης
Κεφαλαίων εκατοντάς πρώτη, πζ΄ Ορφικά: Ὃπου γάρ γένεσις ἐκεῖ καί χρόνος. Proclus, Commentario in Platonis Parmenidem, 13. Hermias, Commentario in
Platonis phaedrum, 1. Οὐδένα
γάρ ἐνθουσιασμόν ἂνευ τῆς ἐρωτικῆς ἐπινοίας συμβαίνει γίγνεσθαι Ἐρωτικώτατος (Ὀ
Ὀρφεύς) τε ἐστίν, ὡς αὐτός λέγων φαίνεται πρός τον Μουσαῖον και προτείνων αὐτῷ τά
θεῖα ἀγαθά, και τελειῶν αὐτόν. ---Φίλες και φίλοι, απ’ το νέο έτος οι
συναντήσεις μας θα γίνονται σε ιδιωτικό σπουδαστήριο (Δημητρακοπούλου 55, Κουκάκι) με περιορισμένο
αριθμό συμμετεχόντων (περ. 15) και σε περίπτωση περισσοτέρων, παρακαλείσθε να
τηλεφωνήσετε στο 6977093615 προς περαιτέρω προγραμματισμό κατά ομάδες.
Επόμενες
Συναντήσεις: 21 Φεβρουαρίου: Μαρτυρία και Παρουσία, 14 Μαρτίου 2022: Φαινόμενο
και Έκφραση, 21 Μαρτίου: Εισαγωγή στη γηριατρική και γεροντολογία (Εισηγητής :
Λεωνίδας Κοβάτσης, 4 Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό, 11
Απριλίου 2022: Η σιωπή ως πολύβοος επιστήμη και αρμονία (Εισηγητής: Λευτέρης
Γκίκας), 2 Μαϊου 2022: Αιώνιο Παρόν και αποσυμβολισμός, 9 Μαϊου 2022: Συν-Ομού:
Ενογένεια και Σιωπή.
ΑΘΗΝΑΪΚΑ
ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
24 Ιανουαρίου
2022, όγδοη συνάντηση, 18.00 μ.μ.
Δημητρακοπούλου
55, Κουκάκι
(Φιλοσοφικό
Καφενείο, 23ο έτος)
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ
ΣΙΩΠΗΣ
Όγδοη
Συνάντηση: Το ρητό και το Άρρητο, ιχνεύοντας
τη σιωπή. Σχέδιο Εισήγησης: Είναι
γνωστός ο ‘’διαχωρισμός’’ ανάμεσα στο άπειρο και στο πεπερασμένο, στο άρρητο
και στο ρητό, στο απόλυτο και στο σχετικό κ.ο.κ. Αυτή η ‘’γραμμή πλεύσης’’
επηρέασε και τη φιλοσοφία και τη θρησκειοφιλοσοφία και δημιουργεί μέχρι τις
μέρες μας σημαντικά προβλήματα συνέπειας. Θα δούμε όμως πως αυτός ο διαχωρισμός
είναι εσφαλμένος, κάτι που υπαινίχτηκαν αρκετοί στοχαστές. Κατά τη θέση μας, το
Άρρητο είναι η πνοή και το συνέχον του ρητού και δεν οφείλουμε να το αναζητάμε
σε κάποιο υπερπέραν…Ήδη, ιχνεύουμε τη σιωπή και τον κόσμο της, όπως θα
αναπτύξουμε στην παρούσα συνάντηση.
Κείμενα: 1. Ονομάζω αυτό το άπειρο όχι έτερο. Έκτοτε, το όχι
έτερο είναι η μορφή της μορφής, το είδος του είδους, το όριο του ορίου, κ.ο.κ.
Δεν υπάρχει επομένως πρόοδος προς το άπειρο επειδή ήδη το αγγίξαμε ως ό,τι
ορίζει κάθε πράγμα.
Nicolas de
Cues, Du non-autre, cerf, 2002, σελ. 63.
2. Ἀναξίμανδρος Πραξιάδου Μιλήσιος. οὗτος
ἔφασκεν ἀρχὴν καὶ στοιχεῖον το ἄπειρον, οὐ διορίζων ἀέρα ἢ ὕδωρ ἢ ἄλλο τι. καὶ
τὰ μὲν μέρη μεταβάλλειν, τὸ δὲ πᾶν ἀμετάβλητον εἶναι. Αριστοτέλους, Φυσ. 203 b.
Φίλες και φίλοι, απ’
το νέο έτος οι συναντήσεις μας θα γίνονται σε ιδιωτικό σπουδαστήριο (Δημητρακοπούλου 55, Κουκάκι) με περιορισμένο
αριθμό συμμετεχόντων (περ. 15) και σε περίπτωση περισσοτέρων, παρακαλείσθε να
τηλεφωνήσετε στο 6977093615 προς περαιτέρω προγραμματισμό κατά ομάδες.
Επόμενες Συναντήσεις: 7 Φεβρουαρίου: Άρρητο και Σιωπή, 21 Φεβρουαρίου: Μαρτυρία και Παρουσία, 14 Μαρτίου 2022: Φαινόμενο και Έκφραση, 21 Μαρτίου: Κάλλος και Σιωπή, 4 Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό, 11 Απριλίου 2022: Οντική Συνέχεια και μαρτυρία, 2 Μαϊου 2022: Αιώνιο Παρόν και αποσυμβολισμός, 9 Μαϊου 2022: Συν-Ομού: Ενογένεια και Σιωπή.
20 Δεκεμβρίου 2021,
Scene 57
Ακαδημίας 57
ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ
ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ-
ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
(Φιλοσοφικό Καφενείο, 23ο έτος)
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
Έβδομη Συνάντηση: Υπέρ Νουν.
Σχέδιο Εισήγησης: Αν
κάθε γνωστό ή γνώσιμο είναι φραστό, δυνατό δηλαδή να καταγράφεται συμβολικά, το
ερώτημα συνίσταται στο αν υπάρχει χώρος για κάτι το οποίο δεν εκφράζεται. Ας
έχουμε υπόψη μας πως η νόηση κατοπτρίζεται ως αντίληψη η οποία δεν είναι δυνατή
χωρίς την αίσθηση, το πρόβλημα ‘’εντοπίζεται’’ στο εξής: Γνωρίζουμε πως η
αντίληψη είναι η έγχρονη αισθησιακή σύλληψη του υπάρχοντος αλλά και πως η ορατή
πλευρά της νόησης. Ας μην ξεχνάμε πως νους και νοητό συνδέονται άρρηκτα, πως
κατά τον Αριστοτέλη ταυτίζονται. Τι μπορεί να υπάρχει υπέρ νουν επομένως;
Δεν
αναζητούμε κάτι πέρα απ’ τις δυνατότητές μας, επιστρέφουμε στη συναντιληπτική
ενσυναίσθηση και σε όρους όπως ενόραση, προθετικότητα, αμεσότητα,
ύπαρξη που δεν είναι δυνατό να αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα. Ανοίγεται έτσι
ένα πεδίο διόρασης του είναι του γνώσιμου πέρα από τις γνωστές σχολικές
θεωρήσεις και με αυτό θα ασχοληθούμε.
*
Φίλες
και φίλοι, απ’ το νέο έτος οι συναντήσεις μας θα γίνονται σε ιδιωτικό
σπουδαστήριο (Δημητρακοπούλου 55,
Κουκάκι) με περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων (περ. 15) και σε περίπτωση
περισσοτέρων, παρακαλείσθε να τηλεφωνήσετε στο 6977093615 προς περαιτέρω
προγραμματισμό κατά ομάδες.
Θερμότατες ευχές για καλά ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ, καλή ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ! Επόμενες Συναντήσεις: 24 Ιανουαρίου 2022: Το Είναι της Σιωπής, 7 Φεβρουαρίου: Ηθικοδιανοητικό είναι και Σιωπή, 21 Φεβρουαρίου: Μαρτυρία και Παρουσία, 14 Μαρτίου 2022: Φαινόμενο και Έκφραση, 21 Μαρτίου: Κάλλος και Σιωπή, 4 Απριλίου 2022: Το υποκειμενικό και το αντικειμενικό, 11 Απριλίου 2022: Οντική Συνέχεια και μαρτυρία, 2 Μαϊου 2022: Αιώνιο Παρόν και αποσυμβολισμός, 9 Μαϊου 2022: Συν-Ομού: Ενογένεια και Σιωπή.
13 Δεκεμβρίου 2021, Scene 57
Ακαδημίας 57
ΑΘΗΝΑΪΚΑ
ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
(Φιλοσοφικό
Καφενείο, 23ο έτος)
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
Έκτη συνάντηση: Τα όρια του φραστού και οι
δυνατότητες του μη φραστού. Σχέδιο
Εισήγησης:
Υπάρχει δυνατότητα υπέρβασης του φραστού του οποίου χαρακτήρες είναι η
παροδικότητα, η συμβολική έκφραση, η αναστρεψιμότητα, η πλάνη, η ατέλεια, παρά
το ότι στο χώρο της επιστήμης εκφράζεται με μαθηματικά σύμβολα; Ο σκεπτικισμός μας
λέει πως ό,τι εκφράζουμε ως γνωρίζοντες δεν είναι παρά υποκειμενικό και εσφαλμένο
δεδομένου ότι δεν υπάρχει πραγματική γνώση, αλλά εντυπώσεις. Ο κριτικός
ιδεαλισμός μας λέει πως γνωρίζουμε τις κύριες ιδιότητες των πραγμάτων, ενώ ο
ιδεαλισμός θεωρεί πως ο αισθητός κόσμος είναι ατελές ομοίωμα του πραγματικού
κόσμου των ιδεών, κ.ο.κ.
Υπάρχουν
όρια στο φραστό ή μήπως η έκφραση αυτή δηλώνει έναν φανταστικό κόσμο; Υπερβαίνοντας τον όρο όρια ως συμβατικό, άρα
και τον όρο μη φραστό ως ύποπτο, επικεντρωνόμαστε στ εξής το οποίο θα αναπτύξουμε:
Μήπως στο είναι του φραστού, του σχετικού, του ατελούς, του πεπερασμένου
ενοικεί η σιωπώσα οντική αλήθεια; Σε αυτό θα επικεντρωθούμε. ΚΕΙΜΕΝΑ: 1. Αριστοτέλης: ἡ δὲ νόησις ἡ
καθ' αὑτὴν τοῦ καθ' αὑτὸ ἀρίστου, καὶ ἡ μάλιστα τοῦ μάλιστα. αὑτὸν δὲ νοεῖ ὁ νοῦς
κατὰ μετάληψιν τοῦ νοητοῦ· νοητὸς γὰρ γίγνεται θιγγάνων καὶ νοῶν, ὥστε ταὐτὸν
νοῦς καὶ νοητόν. τὸ γὰρ δεκτικὸν τοῦ νοητοῦ καὶ τῆς οὐσίας νοῦς, ἐνεργεῖ δὲ ἔχων,
ὥστ' ἐκείνου μᾶλλον τοῦτο ὃ δοκεῖ ὁ νοῦς θεῖον ἔχειν, καὶ ἡ θεωρία τὸ ἥδιστον
καὶ ἄριστον., ὥστε ζωὴ καὶ αἰὼν συνεχὴς καὶ ἀΐδιος ὑπάρχει τῷ θεῷ· Αριστοτέλης,
Μ. τ. Φ., 1072b. 2. Wittgenstein: Τα όρια της γλώσσας μου
δηλώνουν τα όρια του κόσμου μου.Υπάρχουν όντως πράγματα που δε μπορούν να
μπουν σε λέξεις. Είναι ό,τι αποκαλούμε
μυστική. Για ό,τι δε μπορούμε να κάνουμε λόγο, οφείλουμε να το υπερβαίνουμε με
σιωπή. Tractatus Logico-filosophicus, 5,6, 6.522,
Επόμενη Συνάντηση: 20
Δεκεμβρίου 2021 nikos.makris@gmail.com
τηλ. 6977093615
www.filosofiko-kafeneio.blogspot.com ή αθηναϊκά βραδινά ή φιλοσοφικό καφενείο
29
Νοεμβρίου 2021
ΑΘΗΝΑΪΚΑ
ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
(Φιλοσοφικό Καφενείο, 23ο έτος)
Γνώση:
Συνάντηση αίσθησης και αντίληψης
Είπαμε πως οι σχέσεις
αίσθησης και αντίληψης αποτελούν κομβικό σημείο της φιλοσοφικής μέριμνας κι
οδηγηθήκαμε στη θέση κατά την οποία η αίσθηση συνιστά ορατό σημείο-μαρτυρία της
αντίληψης και προτιμήσαμε τον όρο συναντιληπτική ενσυναίσθηση. Ωστόσο, η
προβληματική εντοπίζεται στο είναι, στην οντική φύση του αισθάνεσθαι και
αντιλαμβάνεσθαι και φθάνουμε στο νοείν το οποίο ‘’συνάγει΄΄ και αίσθηση και
αντίληψη στην έκφραση της γνώσης η οποία είναι όμως πάντα φραστή, συμβολική,
ρητή, σχετική.Ήδη, χρόνος και φαινόμενο περιχωρούνται και στο είναι τους αναζητείται
το πνεύμα του νοείν. Γι’ αυτό : Περιχώρηση Χρόνου και Φαινομένου, Ολότητα και
Οντική Αρχή, Έγχρονο, Κόσμος και Ταυτότητα συνιστούν πεδία γονιμότητας. Αυτό θα
συζητήσουμε.
ΚΕΙΜΕΝΑ:
Στη συμπάθεια το αίσθημα της παγκόσμιας ταυτότητας των όντων φωτίζεται για μια
στιγμή και χάνεται αμέσως στην πυκνή καταχνιά καθώς ταράζεται απ’ τον εγωισμό.
(E. v. Hartmann)… Οι φανερώσεις της συμπάθειας υποθέτουν μια ενότητα ζωής. Max Scheler, Nature et formεs de la sympathie, Petite Bibliothèque Payot, 1971, σελ. 318, 78.
Η
ιδέα είναι αυτό το οποίο είναι γνωστό και όχι αυτό με το οποίο γνωρίζουμε. Δεν
υπάρχει επομένως λόγος να αναρωτιόμαστε για μια πράξη γνώσης που δεν είναι το
πρότυπο στο οποίο αναφέρεται ο τεχνίτης. Guillaume
d’Ockham. In Science divine, epiméthée, PUF, 2002, σελ. 278.
ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ: 13, 20 Δεκεμβρίου.
nikos.makris@gmail.com τηλ. 6977093615
www.filosofiko-kafeneio.blogspot.com
ή αθηναϊκά βραδινά ή φιλοσοφικό καφενείο
Κυκλοφόρησαν τα εξής έργα του Νίκου Ταμπάκη, επιστημολοόγου και στοχαστή απ' τις εκδόσεις ΓΚΟΒΟΣΤΗ: Η Φύση υπολογιστής: 1.Στα ίχνη της δίδυμης ΄ραγματικότητας και 2. Ο χρόνος του ανθρώπου (3η έκδοση). Kυκλοφοπεί επίσης το μνημειώδες έργο του επιφανέστερου βουδιστή φιλοσόφου Nagarjuna Η Κενότητα ως Πληρότητα απ' τις εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ/ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ/18, σε πρόλογο και μετάφραση του Νίκου Μακρή.
Αθηναϊκά Βραδινά Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων- (Φιλοσοφικό Καφενείο), Έτος 23ο, 22 Νοεμβρίου 2021.
SCENE,
Ακαδημίας 57
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ
ΣΙΩΠΗΣ
Αντίληψη, Νόηση, Γνώση.
Είδαμε
σε προηγούμενη συνάντησή μας τη διακοινωνία αίσθησης και αντίληψης, αλλά οι
προβληματισμοί μας συνεχίζονται δεδομένης της συνέχειας των λειτουργιών του
πνεύματος. Φυσικά χωρίς αισθάνεσθαι, χωρίς αντιλαμβάνεσθαι δεν είναι διανοητή η
γνώση. Το ερώτημα συνίσταται στο αν γνώση και νόηση ταυτίζονται αν λάβουμε υπόψη
μας πως κάθε αντίληψη είναι πάντα συγκεκριμένη κεραία της νόησης. Νοώ για να
γνωρίσω, αλλά σε τι συνίσταται το είναι του συγκεκριμένου ‘’αντικειμένου’’ της γνώσης;
Οπωσδήποτε,
είναι εκφραστό, καθίσταται γνωστό πάντα με το λέγειν και με τους τρόπους του
που απαρτίζονται αναπόφευκτα από σύμβολα δεδομένου ότι κάθε γνωστό οφείλει να
είναι εκφραστό και μάλιστα συμβολικά, πράγμα που σημαίνει πως προσδίδουμε με τη
συμβολική έκφραση παράμονο χαρακτήρα σε μεταβαλλόμενα πράγματα, καταστάσεις,
αισθήματα, συναισθήματα. Εγείρονται προβλήματα με τα οποία θα ασχοληθούμε σε
επόμενες συναντήσεις, όπως Γνώση και Αλήθεια, Γνώση και Έκφραση, Λέγειν και
Εκθέτειν, Λόγος και Μαρτυρία, Η Σιωπή κ.ο.κ.
Κείμενα:
6. Bergson H., 1859-1941. Έτσι βιωμένος
ο χρόνος δε θα ήταν για την πολλότητα των ψυχικών μας καταστάσεων ό,τι η
μυχιότητα είναι σε μερικές απ’ αυτές, ένα σημείο, ένα σύμβολο απόλυτα διακριτό
απ’ την πραγματική διάρκεια; Θα απαιτούσαμε επομένως απ’ τη συνείδηση να
απομονωθεί απ’ τον εξωτερικό κόσμο και με μία επίμονη προσπάθεια αφαίρεσης να
ξαναγίνει η ίδια. Essai sur les données
immediate de la conscience, PUF, 1927, σελ. 67.
7. Berthold de Moosburg, 1290-1361. Ο
ποιητικός νους, ο οικουμενικός, είναι η έδρα κάθε δραστηριότητας, χωρίς αυτός
να είναι έδρα οποιασδήποτε δεκτικότητας. Είναι όντως όπως η τέχνη με τα αρχαϊκά
είδη και όπως ο ήλιος απέναντι σε όλα τα ορατά και θα τους ήταν απόλυτα όμοιο,
αν η τέχνη ήταν η αρχή τους με το απλό φως τους και αν ήταν η ουσία και όχι η
μορφή του καλλιτέχνη αν, με παρόμοιο τρόπο, ο ήλιος ήταν φως κατ΄ουσίαν και όχι
μία σύνθεση της καθαρής ουσίας και της μορφής του φωτός. Όντως, αν αυτό ίσχυε,
και το ένα και το άλλο, θα παρήγαν απ’ την ουσία τους όλα τα αποτελέσματα που προκαλούν.
In Alain de Libela, La mystique rhénale,
sagesses/Seuil, 1994, σελ. 348, 349.
Επόμενες
Συναντήσεις: 29 Νοεμβρίου, 13 και 20 Δεκεμβρίου. Nikos.makris2@gmail.com
filosofiko-kafeneio.blogspot.com,
τηλ. 6977093615
Αθηναϊκά Βραδινά Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων- (Φιλοσοφικό Καφενείο), Έτος 23ο, 15 Νοεμβρίου 2021.
SCENE, Ακαδημίας 57
Ο
ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
Αίσθηση
και Αντίληψη
Σχέδιο
Εισήγησης: Δε μπορούμε όμως να εννοήσουμε
‘’σχέση’’ αίσθησης και αντίληψης, αν δε λάβουμε υπόψη μας τη σχέση μνήμης,
φαντασίας, λόγου, γνώσης. Διαπιστώνουμε χωρίς δυσκολία πως αυτές οι πνευματικές
μας λειτουργίες συναποκαλύπτουν περιχωρητικά, συμπληρωματικά, στην έγχρονη
ύπαρξή μας την απόλυτη φύση της. Κάθε επομένως συγκεκριμένη και προσωποποιημένη
ταυτόχρονα γνώση αποκαλύπτει το πρωτογενές στο σχετικό και εδώ διαπιστώνουμε
πως αίσθηση και αντίληψη δεν είναι δύο διαφορετικές λειτουργίες, αλλά
λειτουργία ενίζουσας φοράς που φανερώνεται στην ενότητα της συνειδητοποιημένης
γνώσης. Οντικά, ίσως, είναι μία, αλλά υπαρξιακά-έγχρονα φαίνονται ως δύο
ενίζουσας ωστόσο φοράς που είναι και αρχή κάθε συμβολικής έκφρασης με την οποία
μηνύεται η γνώση.
ΚΕΙΜΕΝΟ: Όντως, δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ
ενόρασης και λογικής κρίσης, δε συναντάμε στις Ουπανισάντ αναλύσεις σχετικές με
τον τρόπο με τον οποίο η αίσθηση κοινωνεί με την αντίληψη, η νόηση με τη
διαίσθηση, το όλο με το επιμέρους, αλλά ποιος θα μπορούσε να δώσει οριστική
απάντηση στις μέγιστες αυτές πραγματικότητες; Δεν είναι δυνατό να καταστήσουμε
αντικείμενο διερεύνη-σης το νοείν μας, το αισθάνεσθαί μας, το αντιλαμβάνεσθαί
μας, το συναισθάνεσθαί μας χωρίς την πρώτιστη και αεί μένουσα πρωτοπληροφορία
που είναι και πρώτιστη γνώση. Δεν είναι βέβαια τυχαίες οι φιλοσοφικές
περιπλανήσεις σε αυτούς τους χώρους, όσο και αν η προσφερόμενη γνώση
παρουσιάζεται ως προσαπόκτημα είτε της εμπειρίας και μόνο (εμπειρισμός και
σχολές του), είτε του λογισμού που αγνοεί την ενόραση, την πρωτοπληροφορία. S.
RadhΝικοakrishnan
Εοόμενη
Συνάντηση: 22 Νοεμβρίου 2021 Nikos.makris2@gmail.com
filosofiko-kafeneio.blogspot.com, τηλ. 6977093615
Επόμενες συναντήσεις 22 και 29 Νοεμβρίου.
8
Νοεμβρίου 2021
ΑΘΗΝΑΪΚΑ
ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
(Φιλοσοφικό
Καφενείο, 23ο έτος) Ακαδημίας 57
Η
Γλώσσα της Σιωπής
Το πνεύμα της αίσθησης: Η σημαντική της
θεματικής της σχετικής με την αίσθηση. Είναι η αίσθηση φυσική ή πνευματική
λειτουργία; Διαπλώνεται η αίσθηση σε όλο τον αισθητό κόσμο και σε τι διαφέρει η
ανθρώπινη αίσθηση απ’ την διακοσμική; Ποιος ο ρόλος των αισθητηρίων και η σχέση
με τον αισθητό κόσμο;
Αναλογιζόμενοι
το θέμα σκεπτόμαστε το πνεύμα της λειτουργίας γενικά, κάτι που δεν είναι
ανθρώπινο, με το είναι της αίσθησης. Χωρίς να το κατανοούμε, συναντάμε την
αντίληψη χωρίς την οποία η αίσθηση μηδενίζεται. Επιπλέον, η αντίληψη, στη
γενικότητά της είναι τυφλή συναντώντας τη νόηση και εκείθεν το πνεύμα της ολότητας.
Ήδη, κατανοούμε πως το νόημα του αισθάνεσθαι είναι συνδεδεμένο με την αντίληψη.
Οι σχολές: Εμπειρισμός
(μετριοπαθής, ριζικός, ο ιδεαλισμός, ο κριτικός ρεαλισμός, ο ρεαλισμός, ο
πανθεϊσμός, ο μονισμός κ.ο.κ.).
Θα συνεχίσουμε
με την αντίληψη.
ΚΕΙΜΕΝΟ: Alexander S., 1864-1938. Θεωρώ πως η εμπειρικά προκύπτουσα
συνέχεια είναι μία ποιότητα οποιουδήποτε χωροχρόνου την οποία στο εξής θα
αποκαλούμε διανοητική συνέχεια… Θα πω πως είναι συλληπτή όχι με την αίσθηση,
αλλά με κάτι που ονομάζω ΄΄ενόραση΄΄, μία δραστηριότητα που υπόκειται ως
θεμέλιο της αίσθησης-αντίληψης… Η άπειρη θεότητα ενσωματώνει έτσι την αντίληψη
του άπειρου κόσμου στο τάνυσμά του μετά τη θεότητα. Αυτή η τάση προς απόκτηση
της θεότητας την κάνει πεπερασμένη. Η θεότητα είναι μία εμπειρική ποιότητα,
όπως το πνεύμα ή η ζωή. Πριν υπάρξει πνεύμα, το σύμπαν τανυόταν προς ένα
απόλυτο πνεύμα. Δεν υπάρχει όμως υπαρκτό άπειρο πνεύμα, αλλά μόνο πολλά
πεπερασμένα πνεύματα… Απομένει να παρατηρήσουμε πως η σύλληψη ενός απείρου
κόσμου δεν περιέχει τίποτε το οποίο δεν ακολουθεί τους δρόμους της εμπειρίας.
Space, Time and Deity.
Αθηναϊκά
Βραδινά Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων- (Φιλοσοφικό Καφενείο), Έτος
23ο, Νοέμβριος 2021.
SCENE, Ακαδημίας 57
Φίλες και
φίλοι, παρόλο που επιδημία επιμένει, έχω τη χαρά να σας ανακοινώσω πως
συνεχίζουμε τις συναντήσεις μας στο SCENE, Aκαδημίας 57 (πρώην A
Tempo Art
Bistro, Ακαδημίας 57), με εναρκτήρια φετινή ημερομηνία
την 1η Νοεμβρίου και ώρα 18.00΄. Προϋπόθεση συμμετοχής μας είναι ο
εμβολιασμός και η χρήση μάσκας. Ο χώρος είναι ευρύχωρος με περιορισμένο αριθμό
συνακροατών ώστε να αποφεύγεται πλήρως και ασφαλώς ο όποιος συνωστισμός.
Η
φετινή θεματική μας διαλαμβάνει το θέμα
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ
ΣΙΩΠΗΣ
με
όντως γοητευτικές διαθλάσεις.
Επόμενες συναντήσεις: 8, 15, 22 Νοεμβρίου.
Ας
ευχόμαστε να υπερβαθούν τα τόσο και τόσα προβλήματα και να επανέλθει η χώρα μας
στην κανονικότητα.
Σχέδιο Εισήγησης:
Λέγειν.
Οι τρόποι του εκφράζεσθαι και η σημαντική της αίσθησης και της αντίληψης.
Προσωπική και απρόσωπη έκφραση. Τι προηγείται: Η αίσθηση ή η αντίληψη; Υπάρχει
ενότητα, ταυτότητα ή έριχώρηση;
Πρωτοαφετηρία
που στηρίζεται στο συν-υπάρχειν. Οι προσφερόμενες καταλληλότητες και ο κόσμος
ως συγκοσμικό γίγνεσθαι.
Προβληματισμοί:
Ταυτίζεται η αίσθηση με την αντίληψη ή συνιστούν ενότητα και αν ναι, ποιο το
πνεύμα της ενότητας σε σχέση με την ταυτότητα, αν υπάρχει ταύτιση;
Θα
σχολιάσουμε το ακόλουθο πλατωνικό κείμενο: ρητόν γάρ οὐδαμῶς ἐστιν ὡς ἄλλα μαθήματα, ἀλλ’
ἐκ πολλῆς συνουσίας γιγνομένης περί το πρᾶγμα αὐτό καί τοῦ συζῆν ἐξαίφνης, οἷον
ἀπό πυρός πηδήσαντος ἐξαφθέν φῶς, ἐν τῇ ψυχῇ γενόμενον αὐτό ἑαυτό τρέφει (Eπιστ. VII, 341c, d) και θα το συσχετίσουμε με το πνεύμα
της θεματικής μας.
Επόμενες
θεματικές ενότητες: Συν-υπάρχειν: Τύχη ή αποκάλυψη; Απ’ την αντίληψη στη γνώση.
Το είναι της Γνώσης.
Με
τους θερμούς χαιρετισμούς μου, Ν. Μ.
www.filosofiko-kafeneio.blogspot.com
Τηλ. 6977093615
Είσοδος
ελεύθερη
Σεπτέμβριος 2021
ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ- ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ
(Φιλοσοφικό Καφενείο)
Φίλες και Φίλοι,
Καλό Φθινόπωρο, με τις ευχές μας για ταχεία κατά το δυνατό αποκατάσταση της υγειονομικής κανονικότητας για όλους μας και ιδιαίτερα για τους πάσχοντες.
Αν τα πράγματα εξελιχθούν ομαλά, όπως το ελπίζουμε, οι συναντήσεις μας θα συνεχισθούν σε μικρές ομάδες και σε απολύτως ακίνδυνο χώρο και με τις υγειονομικές προδιαγραφές. Θα σας ενημερώσω σχετικά περί τα μέσα Οκτωβρίου. Ακολουθεί κείμενο και περιεχόμενα του θέματος το οποίο θα μας απασχολήσει αυτή τη χρονιά που είναι η εικοστή τρίτη.
Με θερμές ευχές Νίκος Μακρής
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
(Ιδεατό και Πραγματικό)
Ε ι σ α γ ω γ ι κ ό
Με τη νέα μας προσπάθεια και με τη δημοσίευση του Άπειρο και Πεπερασμένο προσεχέστατα, προσπαθούμε να προσεγγίσουμε, όσο είναι δυνατό και με μεγάλη προσοχή, το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα της φιλοσοφικής προσπάθειας, ένα πρόβλημα το οποίο θα παραμένει γόνιμο, πέρα απ’ τις παγίδες που ο ίδιος μας ο λογισμός δημιουργεί, πέρα δηλαδή από κάθε αυτοπαγίδευση η οποία οδηγεί σε αμφίβολες θεωρήσεις ή και σε παραλογισμούς το ίδιου του λόγου μας.
Αναλογιζόμαστε αν υπάρχει παράμονη αλήθεια όταν είμαστε βέβαιοι (;) πως ζούμε σε έναν κόσμο ο οποίος δε νοείται παρά ως κόσμος συνεχών αλλαγών. Έχουμε ήδη διεξέλθει το ερώτημα, έχουμε συμβουλευθεί όλη την ιστορία της σκέψης και ιδιαίτερα της μεταφυσικής και διαισθανόμαστε όχι μόνο τη δυσκολία τους εγχειρήματος, αλλά και τις δυνατότητες του φιλοσοφικού λόγου να εισέλθει στην πυρίκαυστη αλλά λυτρώνουσα περιοχή στην οποία διαπλέκονται τόσα και τόσα ρεύματα σκέψης και μεγάλες σχολές.
Δεν προτιθέμεθα να κάνουμε ιστόρηση των μεγάλων θεωρήσεων επί του θέματος, κάτι που έγινε σε παλαιότερες και πρόσφατες προσπάθειές μας, αλλά τις προϋποθέτουμε και αναφερόμαστε με επίμονη προσφυγή στις πηγές, στις απόψεις και μάλιστα στις κλασικές, σε προηγούμενες προσπάθειες που καταγράφηκαν σε πλήθος μελετών.
*
Στις σελίδες που ακολουθούν γίνεται μία προσπάθεια περαιτέρω εμβάθυνσης με παραμέτρους που είναι και απαραίτητες και αποκαλυπτικές. Αναφερόμαστε έτσι στο λέγειν με ό,τι αυτό διαλαμβάνει (αίσθηση, νόηση, αντίληψη, μνήμη, φαντασία, κρίση) και αμέσως συναντάμε το ερώτημα: Είναι δυνατό σε έναν κόσμο αλλαγών, στην έγχρονη ανθρωποκοσμική πραγματικότητα δηλαδή, να υπάρχει ‘’κάτι’’ το οποίο ‘’ορίζει’’ τα υπάρχοντα και μάλιστα ως οντική αρχή; Αναδύεται έτσι και κάτι εξίσου σημαντικό: Η γνώση την οποία θεωρούμε βέβαιη (παρά τον πειρασμό του σκεπτικισμού) παράγεται απ’ την έγχρονη κατάστασή μας ορθώνοντας το παράμονό της και μάλιστα μαθηματικοποιημένο, ή προσφέρεται απ’ τον αισθητό κόσμο και απ’ τις λεγόμενες ιδιότητες των πραγμάτων κάνοντάς μας απλούς εκφραστές;
*
Το λέγειν μας καταξιώνεται πάντα ως θεωρείν και κάθε θεώρηση σφυρηλατείται ως ανθρώπινο επίτευγμα το οποίο όμως είναι αδιανόητο χωρίς τον αισθητό κόσμο, τον κόσμο των μεταβολών. Γνωρίζουμε όμως πως ο τόσο ‘’βέβαιος’’ όρος αλλαγή, μεταβολή, κίνηση, χρόνος είναι πάντα αβέβαιος, απ’ τον Παρμενίδη μέχρι τους προβληματισμούς εξόχων επιστημολόγων και αστροφυσικών.
Οδηγούμαστε σε προβληματισμούς σχετικούς με την οντική φύση των χρονιζομένων πραγμάτων στα οποία ανήκει και το σώμα μας με τις τόσες και τόσες λειτουργίες της οργανισμικής του φύσης. Αν όμως και ένα ελάχιστο αισθητό εικονίζει το σύμπαν, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα απόλυτο δεδομένο το οποίο ανοίγει δημιουργικούς διαύλους γόνιμων θεωρήσεων, θεωρήσεων που έχουν σχέση με την οντική φύση των πραγμάτων.
Εννοούμε το συν- ως απόλυτα δεδομένη πραγματικότητα χωρίς την οποία είναι αδιανόητο όχι μόνο το ανθρωπίνως υπάρχειν, αλλά και το συγκοσμικώς συνυπάρχειν, όπως επίσης η αίσθηση, η αντίληψη, και οποιασδήποτε μορφής δημιουργία. Κάποτε τα πιο βέβαια πράγματα είναι τόσο απλά που δεν τα υποψιαζόμαστε, παρασυρόμενοι απ’ τους χειμάρρους του επιφανειακά ισχύοντος και προχωρώντας σε ειδωλοποιημένες εκτιμήσεις και πεποιθήσεις. Το συνυπάρχειν δεν καθιστά το ανθρωπίνως και συγκοσμικώς υπάρχειν αμετάθετο συμβαίνον, αλλά μηνύει την οντική αλήθεια την οποία παραβάλλουμε με κάθε μορφής υπάρχουσα πραγματικότητα.
Τίθεται έτσι το ερώτημα το σχετικό με τη φύση του αληθούς σε ‘’αντιπαραβολή’’ με το πραγματικό, με το ισχύον το οποίο ονομάζουμε υπάρχον.
Εισβάλλοντας στην προβληματική μας συναντάμε όρους όπως το ομού, το πλατωνικό ἂνευ νοῦ, γνωστές αρχιακές έννοιες (ενόραση, προθετικότητα, ύπαρξη, διαίσθηση, ενσυναίσθηση, κ.α.) στις οποίες θα εγκύψουμε για να δούμε αν η ενογένεια και κυρίως η σιωπή παράγονται ή οδηγούν στο πλατωνικό ἀνυπόθετον.
*
Προβληματιζόμαστε έντονα ως προς τη φύση του πραγματικού, του ισχύοντος και ως προς τη σχέση του με το ιδεατό και επανέρχονται στη σκέψη μας θεωρήσεις του παρελθόντος οι οποίες όμως, ως φιλοσοφικές, δεν οδηγούν σε οριστικές λύσεις αλλά ανοίγουν ορίζοντες. Σε αυτούς τους ορίζοντες προσπαθούμε να εισβάλουμε και η πρώτη μας μέριμνα συνίσταται στο κατά πόσο η σιωπή μπορεί να έχει λόγο. Αναθυμόμαστε το περίφημο σόφισμα του ψευδομένου ο οποίος, ως ψευδόμενος, δε μπορεί να πει την οποιαδήποτε αλήθεια χωρίς να αντιφάσκει, αλλά αμέσως απεμπλεκόμαστε, δεδομένου ότι, όπως πρώτος το είπε ο Σταγιρίτης, μία γενική καταφατική πρόταση είναι αυτόχρημα αντιφατική, αν η αντιστροφή της ψεύδεται. Αυτό σημαίνει απεμπλοκή από οποιαδήποτε τυπική λογική, ή, καλύτερα, διεύρυνσή της και καταφεύγουμε στη σχετικότητα κάθε έκφρασης, δεδομένου ότι η γλώσσα είναι και αυτή συμβολική έκφραση και αδυνατεί να αληθεύει πλήρως όταν εκφράζει οικουμενικές κρίσεις, εκτός και αν το περιεχόμενο του λέγειν της έχει σχετική και περιορισμένη σημασία (συμβατισμός).
*
Μπορεί επομένως το λέγειν να εκφράζει την τελειότητα και, κυρίως, πώς η σιωπή είναι σε θέση να έχει λόγο ο οποίος μάλιστα θα υπερέβαινε και τη σχετικότητα του εκφράζεσθαι; Έχουμε πει πως κάθε μορφή έκφρασης είναι συμβολική και πως παραπέμπει στο συμβολιζόμενο, σε ένα νόημα το οποίο, καίτοι σχετικό, νοείται απολύτως. Σε αυτό εξάλλου στηρίζεται κάθε μορφή συγκεκριμένης γνώσης, κάθε μορφή θεωρίας, έστω επιστημονικής.
Η σιωπή όμως ως γενική έννοια –ιδέα δεν έχει περιεχόμενο, δεν έχει, συγκεκριμένα, κανένα περιεχόμενο. Πώς μπορούμε επομένως να κάνουμε λόγο ο οποίος σιωπάται απόλυτα;
Αναδύεται ένα μεγάλο ερώτημα: Το άπειρο-ταυτό-ολότητα-απόλυτο-άτμητο-άχρονο-άφθαρτο δεν είναι δυνατό να συνιστά απλά την άλλη πλευρά του πεπερασμένου-ετέρου-μέρους-σχετικού-τμητού-έγχρονου-φθαρτού, αλλά την πληρωματική αρχή. Αν επομένως η σιωπή ως αληθεύων λόγος, ως απόλυτη αλήθεια που δεν είναι αντικείμενο ή παραστατή κατάσταση, αλλά άρρητη αλήθεια είναι πληρώνουσα αρχή, ίσταται στην καρδιά του πεπερασμένου, του φθίνοντος, του εκφραστού ως συνέχουσα αλήθεια-πραγματικότητα και το λέγειν της δεν είναι παρά νοηματοδότηση του πραγματικού, του ισχύοντος, του μεταβαλλομένου, του ψευδούς, επίσης ως αξιολόγησή του, ως παρουσία-μαρτυρία με οντική εγκυρότητα. Είναι το σιωπώμενο απ’ τη φαινομενικότητα που μας παρασύρει λέγειν, το αληθεύον λέγειν ως πλούτος του παρόντος που αποδιαστέλλει κάθε σχετικότητα, κάθε ειδωλοποίηση.
Επιχειρείται έτσι ένας δημιουργικός αποσυμβολισμός ο οποίος δεν είναι ‘’κατάργηση’’ του συμβόλου, αλλά εισβολή στο είναι του, στην οντική δηλαδή φύση του υπάρχοντος που συνιστά εγκύρωση, ρητή και φραστή στην περίπτωσή μας του πλατωνικού ρητόν γάρ οὐδαμῶς ἐστιν ὡς ἄλλα μαθήματα, ἀλλ’ ἐκ πολλῆς συνουσίας γιγνομένης περί το πρᾶγμα αὐτό καί τοῦ συζῆν ἐξαίφνης, οἷον ἀπό πυρός πηδήσαντος ἐξαφθέν φῶς, ἐν τῇ ψυχῇ γενόμενον αὐτό ἑαυτό τρέφει (Eπιστ. VII, 341c, d). Ελπίζουμε ότι θα καταστεί σαφές πως το σιωπώμενο, και εννοούμε την απειρική μας φύση την ανέκφραστη, την άρρητη και γι’ αυτό απόλυτα νοητή, φωτίζει το έγχρονο και καθίσταται λέγειν θραύοντας τη σχετικότητα κάθε συμβολικής έκφρασης και αποκαλύπτοντας το ἀληθείης ἀτρεμές ἦτορ, (Παρμενίδης), ανοίγοντας, αποκαλύπτοντας δημιουργικούς ορίζοντες στον ανθρωποκοσμικό μας βίο.
Το λέγειν της σιωπής επομένως είναι το άχρονο-αδιάστατο μήνυμα στον κόσμο του σχετικού-πεπερασμένου και γι’ αυτό καθιστά δυνατό το εγκύρως λέγειν, αποκαλύπτοντας στη δίνη του συμβαίνοντος το οποίο και θεωρούμε πραγματικό την κρύφια αλήθεια χωρίς την οποία δεν είναι διανοητή η ύπαρξη του κοσμανθρώπου. Δεν είναι το λέγειν μιας ιδέας ή μιας γενικής έννοιας, δε χωρείται σε οποιονδήποτε ακροβολισμό που την αναζητάει ‘’κάπου’’, αλλά ο τρόπος ο μοναδικός κάθε αυθεντικού νοήματος. Χωρίς αυτό το λέγειν που ανακαινίζει τη νοητή φύση κάθε σχετικότητας δε θα ήταν δυνατή καμία δια-συν-εν-νόηση, δε θα δημιουργούταν κανένα νόημα, δε θα είχε αξία κανένα συναίσθημα και η γνώση θα ήταν κάτι ανέφικτο.
Έχει επομένως λόγο η σιωπή, άλλως θα ήταν ειδωλική προβολή του μιας ανύπαρκτης αοριστίας χωρίς κανένα νόημα. Μας εισάγει, επιπλέον στην αληθή φύση των πραγμάτων που είναι αναπόσταστο μέρος της μύχιας φύσης μας, του απέριττου εγώ που είναι και εγώ του κοσμικού συμβαίνοντος όπως επιφαίνεται στον έγχρονο βίο.
Ήδη αναδύεται και φανερώνεται η φύση του πραγματικού και του ιδεατού και ανατροφοδοτείται καρποφόρα ο ορθός λογισμός και το ευγενισμένο συναίσθημα ως αρχή γνώσης και επίγνωσης. Μύχιος δεσμός ως λύτρο της σιωπής η οποία πλέον εκφράζεται ως δημιουργικός αποσυμβολισμός που εξορύσσει νόημα και πνεύμα.
Η Βασική Θεματική μας
ΛΕΓΕΙΝ
Ι
Κάτοπτρο Απολύτου
(Προσωπικό και Απρόσωπο, Συγκοσμικώς Συνυπάρχειν, Καταλληλότητες και Κόσμος.)
ΙΙ
Οντικώς Υπάρχειν
(Περιχώρηση Χρόνου και Φαινομένου, Ολότητα και Οντική Αρχή, Έγχρονο, Κόσμος και Ταυτότητα .)
ΙΙΙ
Ἂνευ Νοῦ(Το άχρονο, Το Κρυπτόμενο, Το Φανερούμενο, Γένεσις εις Οὐσίαν, Λόγος ως Γλώσσα της Σιωπής, Μυστική και Σιωπή.)
Δεύτερο Μέρος
ΘΕΩΡΕΙΝ
IV
Παροδικό και Παράμονο
(Φαινόμενο και επιθυμία, Τελούμενο και Ατέλεστο, Συνανάδυση και Αισθητική, Το Πραγματικό ως Υποδήλωση του Αληθεύοντος.)
V
Συν-Υπάρχειν. Το κάλλος ως μαρτυρία σιωπής
(Η δυναμική του Σιωπάν, Το Νόημα του Πεπερασμένου κα η ανάδυση του κάλλους.)
VI
Το Παρόν ως Κάλλος
(Τελούμενο Ατέλεστο, Φαεινότητα.)
VII
Υποκειμενικό και Αντικειμενικό
(Εγώ και Κόσμος, Μαρμαρυγή Απολύτου, Υποκειμενικότητα και Συμπληρωματικότητα.)
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
VIII
Οντική Συνέχεια και Μαρτυρία
(Το Ηθικό-Πληρωματικό, Η Πρωτογένεια, Το Πραγματικό.)
IX
Αληθεύοντας
(Σιωπή και Αιώνιο Παρόν, Συνέχον-Συνεχόμενο, Άρρητο και Αληθές.)
X
Αποσυμβολισμός;
(Πρωτογένεια, Ενσυναίσθηση, Γενικές Έννοιες και Αναθέα.)
XI
Συν- και Ομού: Απόηχοι της σιωπής
(Οντική Αρχή και Γνώση, Αληθεύουσα Γνώση-Ανάβλεψη, Αρχιακές Έννοιες και Ιδέες.)
XII
Ενογένεια, Επιλογικό
(Γενέσεις Ἀγεννήτων, Γλώσσα και Πνεύμα, Άμωμο, Θυσία.)
Με τους θερμούς χαιρετισμούς μου
Νίκος Μακρής
nikos.makris2@gmail.com
τηλ. 6977093615
