Πλάτωνος Φιλοσοφική Μυσταγωγία

 Απ' τις εκδόσεις  ΔΡΟΜΩΝ κυκλοφόρησε το εικοστό τεύχος της σειράς ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ με τίτλο Πλάτωνος Φιλοσοφική Μυσταγωγία. Πρόκειται για επιλογή εκλεκτών κειμένων του Αθηναίου με παράλληλη μετάφρασή τους. Στην έντυπη έκδοση παρατίθενται τα επιλεγέντα κείμενα και η μετάφρασή τους.

Εισαγωγικό

χουν γραφεί πολλά, πάρα πολλά, σχετικά με την αξία του “Συμποσίου” και με την κυριαρ-χική του θέση στην ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας. Αποσπάσαμε τα ουσιωδέστερα στοιχεία του και προσπαθούμε να αναδείξουμε όχι μόνο το πνεύμα τους, αλλά και τη φιλοσοφική τους αξία, τον κλα-σικό τους δηλαδή χαρακτήρα, τις οριακές τους θεωρήσεις. Χωρίς αυτά τα στοιχεία αδυνατούμε να εκτι-μήσουμε όχι μόνο τον πλατωνικό ιδεαλισμό, αλλά και τις βασικές ορίζουσες της μεταφυσικής γενικό-τερα.

* * *

Ο διάλογος του Σωκράτη με τη Διοτίμα αναδεικνύει με τόσο απλό και σοφό τρόπο τη μαιευτική του Σω-κράτη, την καθαρότητα του λογίζεσθαι, την κάθαρση δηλαδή του λόγου και την απαλλαγή του απ’ την υποβολή του αισθητού και από τη μείξη του τελευ-ταίου με το λογίζεσθαι. Αναδεικνύει επίσης πώς η μαιευτική του γίνεται διαλεκτική στη σκέψη του του μαθητή.

Ναι μεν η αισθητή εμπειρία είναι δεδομένη, αλλά ενεργεί ως έναυσμα αυτοσυνειδητοποίησης, αυτο-σύλληψης δηλαδή της συνειδησιακής καταλληλό-

Έ

ΠΛΑΤΩΝ

12

τητας και των πνευματικών της αφετηριών χωρίς τις οποίες είναι αδιανόητος ο φιλοσοφικός λόγος.

Κατανοούμε έτσι τη συνέχεια ανάμεσα στα έργα της νεότητας του φιλοσόφου και της ωριμότητας του πλατωνικού πια Σωκράτη, συνέχεια η οποία κρατύνει τη φορά της φιλοσοφικής προσπάθειας. Προστίθεται έτσι η ερωτική φορά της ψυχής, αρχής γενομένης απ’ την ερωτική διάσταση του κόσμου με προσφυγή στον πλούτο της μυθολογικής παράδοσης η ο-ποία πια αποδιαστέλλεται και καθίσταται μυθικός λόγος πυρήνας του οποίου είναι το φιλοσοφείν. Ήδη το μυθικό είναι πάντα συμβολικό και σε αυτό το ση-μείο συναντάμε μία παναλήθεια: Οποιαδήποτε έκ-φραση απ’ την επιστημονική και μαθηματική ως τη φιλοσοφική και την λογοτεχνική-ποιητική, κ.ο.κ., εί-ναι συμβολική και το πρόβλημα συνίσταται στη διά-κριση του συμβολικού απ’ το συμβολιζόμενο.

Ας τονίσουμε εδώ πως για να κατανοήσουμε την ερωτική διάσταση της ψυχής, τον ερωτικό της δηλα-δή ίμερο, η παρουσία της Διοτίμας, ανοίγει τη θύρα εισόδου απ’ το μυθολογικό στο μυθικό και εκείθεν στην καθαρά φιλοσοφική θεώρηση.

Η επίκληση του Πόρου και της Πενίας και των συνθηκών μείξης τους για τη γέννηση του έρωτα δεν είναι μία απλή επινόηση του Αθηναίου, αλλά διάρρηξη του μυθολογικού. Εκείθεν, ο μυθικός-συμβο-λικός λόγος προδίδει αλήθειες οι οποίες μας συνέχουν. Μύθος πια είναι ο λόγος, η αφήγηση, αλλά κά-

ΙΔΑΝΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ

13

θε λέγειν έχει συμβολική φορά. Το συμβολικά εκφρα-ζόμενο παραπέμπει στο νόημα που το καθιστά εκφρα-στό. Πρόκειται είσης για βαθιά παιδαγωγική μέθοδο που καθιστά τη φιλοσοφία εγγύς του ανθρώπου.

*

Ιδού η πρώτη μεγάλη αλήθεια που προσφέρεται: Ο έρως ως ανθρωποκοσμική μαρτυρία-παρουσία συνέ-χει τις συμπαντικές δυνάμεις στις οποίες ανήκει και ο άνθρωπος ως έγχρονο-ένσαρκο ον. Ό,τι θεωρείται εύμορφο, ωραίο, καλό, είναι εραστό και επικλινές στην ερωτική φορά απ’ την οποία αναδημιουργείται, αναπαράγεται όχι μόνο ο ανθρώπινος βίος, αλλά και συμπαντική δημιουργία-αναδημιουργία.

Η ερωτική φορά όμως ως γόνος του Πόρου και της Πενίας συνέχεται με την επιθυμία, είναι έντονη επι-θυμία, αυτό συνιστά το κύριο χαρακτηριστικό της το οποίο φωτίζεται με την ανθρώπινη ύπαρξη που εγ-κλείει ταυτόχρονα στοιχεία του Πόρου (τελειότητα, πλούτος, ανενδεής κατάσταση, κ.ο.κ.) και της Πενίας (αδυναμία, ελλείψεις, επιθυμία πλήρωσης). Με σύγ-χρονη ορολογία το ανθρωίνως υπάρχειν είναι για τον Πλάτωνα άπειρο εν πεπερασμένω.

Ωστόσο, ο Αθηναίος επεισάγει μία διάκριση ανάμεσα στο καλό (όμορφο, ωραίο) και στο αγαθό, ανά-μεσα δηλαδή στο αισθητά καλό και στο αγαθό. Δεν αρκεί η ωραιότητα η οποία κατά το φιλόσοφο γηρά-σκει, παρέρχεται. Σε αυτό το σημείο συναντάμε τη

ΠΛΑΤΩΝ

14

σχέση του έρωτα με το αγαθό. Τόκος ἐν τῷ καλῷ, ο όντως έρως κρατύνει την επιθυμία και την προσανατολίζει προς το αγαθό μεγαλύνοντας έτσι την παν-ανθρώπινη προσπάθεια και δικαιώνοντας το ενερ-γείν της με τις τέχνες, τις επιτεύξεις και με το πέρα-σμα απ’ την επιφανειακή γνώση-γνώμη (δόξα) στην ὀρθήν δόξαν μετ’ ἐπιστήμης.

Οι αναβαθμοί αυτής της μύησης που καθίσταται μανία ως αρίστη όλων των ενθουσιάσεων χωρίς να παραπέμπει στον εκστασιασμό, καθαρά εκ-στατικοί δηλαδή οδηγούν στην αποκόλληση απ’ την υποβολή του αισθητού, σε ό,τι δεν υπέρκειται απλά των φαινομένων αλλά συνιστά το βαθύ τους είναι χωρίς το οποίο δεν υπάρχει γνώση. Είναι ό,τι δε φθείρεται, δε μεταβάλλεται, ό,τι αναιρεί τη θνητή φλυαρία, άγοντας στο θεᾶσθαι μόνον καί ξυνεῖναι, στην πραγματική γνώση δηλαδή η οποία “αρχίζει” ἒνθα ἡ τῶν ὀμάτων ὄψις τῆς ἀκμῆς λήγειν ἐπιχειρεῖ. Επιτελείται το γνωστό ἐξαίφνης, η κάτοψη του ό,τι ρητόν γάρ μη-δαμῶς ἐστίν2. Πρόκειται για το ἀγήρω κάλλος, για την ἀνάβλεψιν, ουσιαστικά για την ἀνάμνησιν, για το ὄντως ὄν, για ό,τι δεν είναι ουσιαστικά ορατό ή αι-σθητό, αλλά για ό,τι συνιστά την ἀνυπόθετον, για ό,τι δηλαδή καθιστά οποιαδήποτε υπόθεση η οποία όμως καθίσταται δυνατή με τη γνώση των ιδεών που κινούν κάθε αισθητή φανέρωση. Το απόλυτο-αγαθό

2 Επιστ. VII, 341c.

ΙΔΑΝΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ

15

δε γνωρίζει ούτε φθορά, ούτε αλλαγή, ούτε μεταβολή, και για να μιλήσουμε με σύγχρονους όρους, είναι άφθαρτο, αμετάβλητο, άφθαρτο, άχρονο, αμετάβλητο, άτμητο, απόλυτο και έτσι διαισθανόμαστε πως οι όροι είναι ταυτογενείς, πως “δείχνουν” ένα και το αυτό το οποίο είναι η μήτρα κάθε εκφραστού. Γι’ αυτό κάθε μορφή έκφρασης είναι συμβολική παραπέμποντας απ’ το συμβολιζόμενο στο συμβολίζον.

*

Ήδη, ο έρως ως παντοτινό εφαλτήριο αποδιαστέλλεται μπροστά στην πλησμονή της κοινωνίας. Δεν είναι μόνο άσαρκος, αλλά κινητήρας κάθε ένσαρκου το οποίο με την ανάμνηση κοινωνεί με το αγαθό.

Αυτή η αναβατική πορεία, ο μέγας ἀγών, ο οποίος προκαλεί τις ψυχές αποτελεί, και εδώ η πλατωνική μύηση κορυφώνεται, απαραίτητη προϋπόθεση γνώσης, ηθικοδιανοητικής γνώσης, η οποία γίνεται συ-γκεκριμένη με την περί ιδεών διδασκαλία του Αθηναίου.

*

Δημιουργείται όμως ένα μεγάλο πρόβλημα: Αν το απόλυτο, το μονοειδές, είναι άρρητο, πώς ερμηνεύε-ται η γνώση, η επιμέρους γνώση, η ορθή γνώση που υπερβαίνει τη δοξασία; Εδώ συναντάμε τη θεωρία των ιδεών, το λεγόμενο πλατωνικό ιδεαλισμό. Υπάρ-χει ένας μεγάλος πειρασμός που οδηγεί στην πλάνη, στην ειδωλοποίηση των ιδεών με τη δημιουργία αιώ-

ΠΛΑΤΩΝ

16

νιων αρχετύπων, πειρασμός που δεν είναι απαλλαγμένος απ’ την υποβολή του αισθητού. Φθάνουμε έτσι στο σημείο να ερμηνεύουμε τη νοητή φύση ως υπο-τελή των αισθητών τα οποία εξάλλου κινούνται, μεταβάλλονται, κ.ο.κ.

Είναι όμως γνωστό πως στην καθαρή “θέα” του αληθούς γένους της επιστήμης, όπου οδηγεί η θεία μανία, καταπαύεται ο έρως ως γνήσια ερωτική κίνη-ση που έχει υπερβεί όλες τις έγκοσμες-έγχρονες επιθυμίες, και γι’ αυτό οφείλουμε να κάνουμε λόγο για τα δώρα της έκστασης (έχουμε τονίσει σε άλλες ευ-καιρίες πως το εκστατικό δεν είναι εκστασιακό, ανε-ξέλεγκτος δηλαδή αλογισμός). Πρόκειται για τον ἀπήμονα τόπον που δεν είναι παρά η καθαρότητα του νου, η “κενότητα”, η χωρίς συγκεκριμένο περιε-χόμενο πληρωματικότητα.

Με την ανάμνηση, η ιδέα δεν είναι δυνατό παρά να αναζητείται εκεί που οδηγεί η κατάπαυση της ε-ρωτικής φοράς, στο θεᾶσθαι μόνον και ξυνεῖναι3. Συ-γκεκριμένα, οι ιδέες δεν είναι παρά η αιώνια, η αμε-τάβλητη, η αληθής φύση των πραγμάτων τα οποία δεν είναι παρά έκτυπα. Αν επομένως η ιδέα κάθε αι-σθητού είναι το είναι του, η αλήθεια δεν ενοικεί στη φθίνουσα φύση του, αλλά στην αιώνια-νοητή του φύση. Οὐκ ἒστι κάλλος ἐν τοῖς τῆδε ὁμοιώμασιν, αλλά στη νοητή τους θέα που αιωνίζει κάθε αισθητό.

3 Συμπόσιον, 211d.

ΙΔΑΝΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ

17

Πρόκειται για ρηξικέλευθη θεώρηση η οποία μπορεί να εγείρει πολλές ενστάσεις, αλλά βαθιά θεωρούμενη συνιστά όχι μόνο τη βασική συνθέτουσα κάθε μεταφυσικής, αλλά και τη ρίζα συναφούς λόγου. Ας τονίσουμε εδώ πως για να είναι δυνατή κάθε έγκυρη εκφραση προϋποτίθεται η γνώση της ιδέας κάθε πράγματος και υπ’ αυτήν την προϋπόθεση κα-θίσταται δυνατή κάθε διάκριση, ομοιότητα, αναλο-γία, συμμετρία, κάθε δηλαδή λογική κατηγορία που καθιστά έγκυρο το λόγο.

Πώς όμως συνδέονται τα έτερα, τα όμοια κ.ο.κ., αν οι ιδέες τους ποικίλλουν; Σε αυτήν την εύλογη απο-ρία η πλατωνική θέση είναι σαφής: Όλες οι ιδέες κοινωνούν στο αγαθό στο οποίο ο φιλόσοφος αφιέρωσε σελίδες άφθαστου κάλλους. Ο “κόσμος” του αγαθού, άρρητος καθεαυτόν, είναι ο πλέον οικείος, είναι ο αιώνιος πόρος και αυτό είναι κατεξοχήν παράδοξο, φι-λοσοφικό δηλαδή. Τα διαφορετικά ως αιώνιες νοητές οντότητες που δεν είναι παραστατές με τις δυνατότητες του έγχρονου ανθρώπου, κοινωνούν στον κόσμο του αγαθού.

Πανθεϊσμός ή πανενθεϊσμός; Αν είχαμε πανθεϊ-σμό, η γνώση θα μηδενιζόταν ως μία απέραντη ταυ-τολογία. Ο πλουραλισμός όμως των ιδεών κρατύνει το λογίζεσθαι και θεωρούμενος στο βάθος του, μη-νύει τον πανενθεϊσμό, την στα πάντα παρουσία του αγαθού που ως άμωμη και άσπιλη, εικονίζεται αι-σθητά στο χρόνο ο οποίος δεν είναι παρά νοητή εικό-

ΠΛΑΤΩΝ

18

να της αιωνιότητας, όπως σημειώνει ο φιλόσοφος στον Τίμαιο.

*

Στην πλατωνική θεώρηση αδελφώνεται η οντολογία, η ηθική, η αισθητική με ανεπανάληπτο τρόπο, όσες και αν είναι οι ενστάσεις, θεμιτές εξάλλουν στη φι-λοσοφική αναζήτηση.

Είναι εξάλλου σαφές πως το αγαθό δε μπορεί να είναι αντικείμενο φαντασιακής αναπαράστασης4. Άρρητο επομένως το αγαθό “ζωγραφίζεται” συμβο-λικά σε ένα χωρίο της Πολιτείας: Όπως ο ήλιος δω-ρίζει τη θερμότητά του που είναι πηγή ζωής για τα αισθητά χωρίς ο ίδιος να είναι ούτε τροφή, ούτε αύ-ξηση, ούτε διατροφή κ.ο.κ., κατά παρόμοιο τρόπο το αγαθό πρέχει τη δυνατότητες γνώσης χωρίς το ίδιο να είναι γνώση, αύξηση, φθορά κ.ο.κ. Επιπλέον, και ο ήλιος προϋποθέτει κάτι που είναι πάνω απ’ τη γνώση και απ’ την επιστήμη.

Πώς όμως; Υπάρχουν εκφράσεις του Αθηναίου, ό-πως ἐπέκεινα οὐσίας τε καί νοήσεως, όπως η υπεροχή του αγαθού και απ’ τη γνώση και απ’ την επιστήμη ως υπερτέρου πρεσβείᾳ τε και δυνάμει, εκφράσεις οι οποίες οριοθετούν τις ανθρώπινες δυνατότητες και της γλωσσικής έκφρασης, οι οποίες πιστοποιούν πως

4 Πρώτος ο Αθηναίος διεκήρυξε στον Τίμαιο πως ο λεγόμενος χώρος (χώρα) είναι μη παραστατός και πως κάθε προσπάθεια παράστασής του συνιστά νόθον λογισμόν και ὀνείρωξιν, Τίμαιος, 52α κ. εξ.

ΙΔΑΝΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ

19

οτιδήποτε φραστό, μεταβλητό κ.ο.κ. είναι συμβολική έκφραση του απολύτου. Υπάρχει όμως και κάτι ση-μαντικότερο: Κάθε σχετικό νοείται απολύτως και εδώ ακριβώς ανακαλύπτουμε τον πλούτο της πλατω-νικής θεώρησης: Οι όροι αγαθό, θείο, απόλυτο, ταυ-τολογικοί, συνιστούν την πληρωματική αρχή με την οποία διακρίνουμε και γνωρίζουμε το κάθε σχετικό, κάθε μεταβαλλόμενο κ.ο.κ. Υπ’ αυτό το πνεύμα κα-τανοούμε και την περί χρόνου θεωρία του Πλάτωνα. Ναι, δε μπορεί ο φιλόσοφος να “προσδιορίσει” την α-κλινή οντικη αρχή, αλλά ας θυμηθούμε πως κάθε αποφατισμός είναι αντιφατικός και τείνει προς την ειδωλικότητα, αν δε λάβουμε υπόψη μας κάτι ουσιώ-δες: Κάθε πεπερασμένο δεν είναι παρά συμβολική έκφραση του απείρου απ’ το οποίο τρέφεται αλλά και το οποίο είναι η τροφή του.

Υπ’ αυτό το πνεύμα η πλατωνική θεώρηση του αγαθού ως άχρονης μήτρας που ευθύνει κάθε σχε-τικό δεν οδηγεί στη σιωπή ή στον αγνωστικισμό, αλ-λά στην κοινωνία με το ἀμήχανον κάλλος στον ἀπή-μονα τόπον με “τόπους” επιφάνειας, πρώτιστους τό-πους, την αρετή η οποία, όπως διδάσκεται στον Μέ-νωνα, θείᾳ μοίρᾳ παραγίγνεται οἷς ἄν παραγίγνηται5. Έτσι, οι αρετές δεν είναι πολλές, είναι μόρια της μίας και παναληθούς. Αγγίζουμε όρους οι οποίοι μηνύουν τη μυστική τους αφετηρία, το αδιαμεσολάβητο: Οσιό-

5 Επίσης, θείᾳ μοίρᾳ ἄνευ νοῦ, Μένων, 100α.

ΠΛΑΤΩΝ

20

τητα, σωφροσύνη, δικαιοσύνη, κ.ο.κ. που είναι ουσια-στικά ενότητα. Το ηθικό είναι έτσι πηγή του διανοη-τικού και το διανοητικό τρόπος έκφρασης του ακηρά-του λογισμού.

Αυτή η υπερφυής ενότητα προσδίδει στη σκέψη του φιλοσόφου μία παρθενική λαμπρότητα ως στίγ-μα του απολύτου στο σχετικό. Χωρίς αυτήν την αλήθεια αδυνατούμε να κατανοήσουμε τις ιδέες του στοχαστή.

Όντως, οι πλατωνικές ιδέες θεωρούνται αιώνιες, νοητά αρχέτυπα που δεν παραστατικοποιούνται, που δεν έχουν ούτε σχήμα, ούτε μορφή, που δεν γνω-ρίζουν μεταβολή, αλλά το κύριο ερώτημα συνίσταται στο πώς εναρμονίζονται με τη μεταβολή, με τους με-τασχηματισμούς, με τις μεταμορφώσεις των εκτύ-πων τους, των αισθητών δηλαδή πραγμάτων.

Η απάντηση δεν είναι εύκολη και κάθε εμπει-ριστική εκδοχή καραδοκεί. Ο ίδιος ο φιλόσοφος κάνει λόγο για γένεσιν εἰς οὐσίαν προσδιορίζοντας στη συ-νέχεια το είναι του χρόνου. Εδώ χρόνος και ιδέες συ-ναντιούνται και έτσι αναδύεται μία αλήθεια η οποία αποτελεί και απάντηση στο κρίσιμο θέμα. Φυσικά, ο ορισμός του χρόνου ως κινητής εικόνας της αιωνιό-τητας, υποκρούει πως η χρονικότητα, μόγις υπαρκτή, παραπέμπει στην αρχή η οποία τη συνέχει, στα αι-σθητά, το είναι των οποίων είναι οι ιδέες τους, έξω απ’ το χρόνο, στον “κόσμο” του αγαθού όπου κοινω-νούν απόλυτα χωρίς να γίνονται αντικείμενα παρά-

ΙΔΑΝΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ

21

στασης, αλλά ἐξαίφνης άμεσες και αδιαμεσολάβητες αλήθειες που φωτίζουν το το τοῦ εἰκασθέντος γένος6.

Στην καρδιά της γνωσιοθεωρίας, της ηθικής, της λογικής (πλατωνική διαλεκτική), ενατενίζουμε την πλατωνική μυστική ως κρηπίδα της σκέψης.

Ένα απτό αλλά και κύριο παράδειγμα θα μας βοηθήσει: Οι αριθμοί, ως απόλυτες οντότητες και όχι ως πλάσματα αποκλειστικά της αισθητής εποπτείας ορίζουν τα αισθητά μεγέθη με νοητό τρόπο. Σε αυτό στηρίζονται όχι μόνο τα καθαρά μαθηματικά, αλλά και η επιστημονική γλώσσα. Ας μην ξεχνάμε επίσης πως στα έργα του γήρατος του φιλοσόφου οι μαθη-ματικές γνώσεις και το δαιμόνιό του οφείλουν αρκε-τά στους Πυθαγορείους, και γίνεται προσπάθεια διασυσχετισμού των ιδεών με τους αριθμούς.

*

Συντομότατη αναφορά σε τρεις νεώτερους φιλοσό-φους στους οποίους οφείλεται ο ευρωπαϊκός ιδεαλι-σμός, θα μας βοηθήσει να κατανήσουμε την αιώνια νεότητα της πλατωνικής δημιουργίας, χωρίς αυτό να σημαίνει πως με τον Πλάτωνα οριστικοποιείται από-λυτα η φιλοσοφική μέθοδος.

Ο Descartes θεωρείται και πατέρας του ευρωπαϊ-κού ιδεαλισμού. Κατά τον Γάλλο φιλόσοφο οι ιδέες ως φορείς της αλήθειας δημιουργούνται απ’ την ενέ-γεια του ανθρωπίνου πνεύματος και δεν υπάρχουν

6 Φαῖδρος, 250b .

ΠΛΑΤΩΝ

22

καθεαυτές. Ωστόσο, ο ιδεαλισμός του Descartes είναι αμφίσημος Απ’ τη μια η ιδέα του τριγώνου είναι αμετακίνητη7, αιώνια κατά τρόπο που τίποτε δεν υ-πάρχει έξω μας αν δεν υπάρχει μέσα μας, απ’ την άλλη οι ιδέες μας δεν είναι παρά καθαρές και ευκρι-νείς πραγματικότητες οι οποίες καθορίζονται προτα-σιακά. Ο Descartes αφορμάται πλατωνικά, παρόλο που αγνοούσε πλήρως την πλατωνική φιλοσοφία για να τη διευρύνει στην ίδια τη δραστηριότητα της σκέ-ψης με τις έμφυτες καταλληλότητές της.

Για τον Berkeley δεν υπάρχει καμία διαφορά ανά-μεσα στα αισθητά πράγματα και στις ιδέες. Τα αι-σθητά είναι ιδέες. Αυτό κατανοείται αν λάβουμε υ-πόψη μας την αντιληψιαρχία και την αϋλοκρατία του φιλοσόφου ο οποίος διεκήρυξε πως δεν υπάρχει αντι-κείμενο χωρίς υποκείμενο8. Ο φιλόσοφος δεν κα-ταργεί την “απόσταση” αίσθησης και αντίληψης, αλ-λά θεωρεί την πρώτη εξάρτηση της δεύτερης, την α-φομοιώνει θα λέγαμε με την αντιληπτική λειτουργία της νόησης και γι’ αυτό η κίνηση, η μεταβολή κ.ο.κ. δεν ανήκουν στα αισθητά, αλλά είναι αντιληπτικές-νοητικές πραγματικότητες. Ιδέες επομένως ή δέσμες

7 Méditation cinquième. Μεταφράσαμε το έργο του Descartes Οι Αρχές της Φιλοσοφίας, Δρόμων, φιλοσοφική βιβλιοθήκη/3, 2008 όπου και κα-τατοπιστική εισαγωγή.

8 ...no object without subject: A Treatise concerning the Principles of Human Knowledge. Μεταφράσαμε το έργο στις εκδόσεις Δρόμων/Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη/2/2007, σελ. 75.

ΙΔΑΝΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ

23

ιδεών είναι τα ίδια τα πράγματα χωρίς ύλη και εκτα-τότητα. Δεν υπάρχουν επομένως ούτε εκτατά πράγ-ματα (αντίθεση με τον Descartes), ούτε χώρος (αντί-θεση με τον Kant ο οποίος άδηλα επηρεασμένος απ’ τον Berkeley οικοδόμησε τον υπερβατολογικό ιδεαλι-σμό του, σε αντίθεση με τον υπερβατικό). Δεδομένου μάλιστα ότι ο χώρος είναι καθαρή μορφή εξωτερικής εποπτείας και ο χρόνος καθαρή μορφή εσωτερικής εποπτείας, πάντα κατά τον Kant9, τα πράγματα είναι παραστάσεις-φαινόμενα και η γνώση επιφανειακή, αλλά έγκυρη. Υπάρχει στον Kant ένα αδήριτο προδε-δομένο, το πράγμα καθεαυτό το οποίο μας είναι πα-ντελώς άγνωστο και δεν επεμβαίνει στη διαμόρφωση της γνώσης. Οι δυσκολίες όμως του καντιανού συ-στήματος είναι εμφανείς, τις έχουμε επισημάνει σε άλλες ευκαιρίες.

Ας κλείσουμε το παρόν εισαγωγικό με δύο ενδει-κτικά χωρία του Πλάτωνα (Φαίδων) τα οποία και με-ταφράζουμε: 78d, Ἴωμεν δή, ἔφη, ἐπὶ ταὐτὰ ἐφ᾿ ἅπερ ἐν τῷ ἔμπροσθεν λόγῳ. αὐτὴ ἡ οὐσία ἧς λόγον δίδομεν τοῦ εἶναι καὶ ἐρωτῶντες καὶ ἀποκρινόμενοι, πότερον ὡσαύτως ἀεὶ ἔχει κατὰ ταὐτὰ ἢ ἄλλοτ᾿ ἄλλως; αὐτὸ τὸ ἴσον, αὐτὸ τὸ καλόν, αὐτὸ ἕκαστον ὃ ἔστιν, τὸ ὄν, μή ποτε μεταβολὴν καὶ ἡντινοῦν ἐνδέχεται; ἢ ἀεὶ αὐτῶν ἕ-καστον ὃ ἔστι, μονοειδὲς ὂν αὐτὸ καθ᾿ αὑτό, ὡσαύτως κατὰ ταὐτὰ ἔχει καὶ οὐδέποτε οὐδαμῇ οὐδαμῶς ἀλλοί-

9 Πρβλ. Critique de la raison pure, PUF, σελ. 53-64 κ. εξ.

ΠΛΑΤΩΝ

24

ωσιν οὐδεμίαν ἐνδέχεται; (Ας επιστρέψουμε, είπε, στα ίδια που συζητήσαμε προηγουμένως. Αυτή η ουσία για το είναι της οποίας συζητάμε με ερωτήσεις και α-παντήσεις τι απ’ τα δύο: Είναι πάντα αναλλοίωτη ή μεταβαλλόμενη; Είναι πάντα ίση με τον εαυτό της, αυτή που είναι σε κάθε περίπτωση, το ον δηλαδή το οποίο ποτέ δεν υφίσταται καμία μεταβολή; Ή κάθε κάθε μία (ιδέα) είναι αυτή που είναι, ως απόλυτα κα-θαρή οντότητα χωρίς μορφή, αυτή μοναδική μη δεχό-μενη ποτέ και με κανένα τρόπο οποιαδήποτε αλ-λοίωση;) Επίσης: 80b Σκόπει δή, ἔφη, ὦ Κέβης, εἰ ἐκ πάντων τῶν εἰρημένων τάδε ἡμῖν συμβαίνει, τῷ μὲν θείῳ καὶ ἀθανάτῳ καὶ νοητῷ καὶ μονοειδεῖ καὶ ἀδια-λύτῳ καὶ ἀεὶ ὡσαύτως κατὰ ταὐτὰ ἔχοντι ἑαυτῷ ὁμοι-ότατον εἶναι ψυχή, τῷ δὲ ἀνθρωπίνῳ καὶ θνητῷ καὶ πολυειδεῖ καὶ ἀνοήτῳ καὶ διαλυτῷ καὶ μηδέποτε κατὰ ταὐτὰ ἔχοντι ἑαυτῷ ὁμοιότατον αὖ εἶναι σῶμα. ἔχομέν τι παρὰ ταῦτα ἄλλο λέγειν, ὦ φίλε Κέβης, ᾗ οὐχ οὕτως ἔχει; (Εξέτασε λοιπόν, είπε, ω Κέβη, αν από όλα όσα έχουν ειπωθεί μας συμβαίνει η ψυχή να είναι πανό-μοια με το νοητό και μοναδικό και μη φθαρτό και μη μεταβαλλόμενο και το σώμα να είναι πανόμοιο με το το ανθρώπινο και πολυμερές και ανόητο και διαλυό-μενο που δεν είναι ποτέ αμετάβλητο. Απομένει άλλο να πούμε εκτός από αυτά;)

Ν. Μ.

ΙΔΑΝΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ

ΘΑΥΜΑΣ:ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΒΡΑΔΙΝΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ-ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ

Nikos.makris2@gmail.com

τηλ. 6977093615

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

9-4-2025: Η επίδραση της κοινωνικής φιλοσοφίας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. H  ΕΠΙΔΡΑΣΗ  ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ  ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ  ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ 

        ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ  ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

      Ο μέγιστος των φιλοσόφων Σωκράτης, αυτή η άγρυπνη συνείδηση της αθηναικής πολιτείας,ήταν αυτός ο οποίος έκανε  τη μεγάλη στροφή    από   τον   εξωτερικό κόσμο προς τον εσωτερικό άνθρωπο και γενικότερα προς την κοινωνία των ανθρώπων, υπερβαίνοντας έτσι τους φυσικούς ή προσωκρατικούς φιλοσόφους της Ιωνίας : τον Θαλή , τον Αναξίμανδρο και τον Αναξιμένη , οι οποίοι δεν μπόρεσαν να απαντήσουν στο πρόβλημα της ουσίας και της αρχής του κόσμου. Χαρακτηριστικά έλεγε τι μπορούν να σε διδάξουν οι πέτρες και τα δέντρα ;

Ο Σωκράτης πίστεψε ότι η φιλοσοφία είναι  μεγάλο αγαθό το οποίο πόρισαν οι θεοί στον άνθρωπο « Επορισάμεθα φιλοσοφίας γένος ,ου μείζων  αγαθόν ούτ΄ήλθεν ούτε ήξει ποτέ τωθνητώγένει δωρηθέν εκ θεών » . Πίστεψε και   στην κοινωνική ζωή, εφόσον ο άνθρωπος ως κοινωνικό  και πολιτικό ον , είναι αναγκαίο να ζεί μέσα στην κοινωνία ,ενώ   έξω από την κοινωνία, θα ήταν  η θεός η ζώο , όπως λέει και  ο Αριστοτέλης. Και αυτό τον διαφοροποιεί από το ζώο , γιατί το ζώο ζεί, ενώ ο άνθρωπος υπάρχει. Και υπάρχω σημαίνει όχι απλώς γνωρίζω , αλλά γνωρίζω ότι γνωρίζω. Ενώ παράλληλα αναζητούσε την αληθινή και ακριβή γνώση των ανθρωπίνων πραγμάτων

Πίστεψε στην κοινωνική ζωή, γιατί στο χώρο αυτό,  το σύνολο των ατόμων συνδέεται  με κοινές επιδιώξεις , βρίσκεται σε μια διαρκή σχέση αλληλεπίδρασης και  παρακινείται να έρθει σε επαφή και συνεργασία με τους άλλους ομοίους του. Η ομαδική ζωή και δράση πολλών ανθρώπων δεν είναι μια ενστικτώδης συ0νένωση όπως συμβαίνει με τα ζώα, αλλά είναι μια πνευματική και ψυχική σύνδεση. Ακατάλυτοι δεσμοί συνδέουν τον άνθρωπο τόσο με το πάτριο έδαφος ,όσο και με τους συνανθρώπους του.  Η κοινή γλώσσα , τα κοινά ήθη και έθιμα, οι κοινές παραδόσεις και οι νόμοι για την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, αναπτύσσουν το πνεύμα της κοινωνικότητας. Μόνο με την κοινωνική ζωή ο άνθρωπος κατόρθωσε να διατηρήσει την πολύτιμη πείρα των προηγουμένων γενεών , να γνωρίσει το πρόσωπό του, να εξασφαλίσει την ομαλή κοινωνική συμβίωση , να αναπτύξει την επιστήμη, την τεχνική και γενικότερα τον πολιτισμό. Όλα αυτά όμως  αποκτούν ιδιαίτερη αξία και σημασία, όταν τελούν κάτω από την φιλοσοφική μέριμνα.

Στο  χώρο της κοινωνικής  φιλοσοφίας λειτουργούν σχεδόν  όλες  οι φιλοσοφικές μορφές, όπως  είναι η μυθική φιλοσοφία ,η ηθική  φιλοσοφία ,η φιλοσοφία της θρησκείας, της τέχνης  και η φιλοσοφία  του δικαίου.

Η μυθική φιλοσοφία έχει χαρακτηριστεί ως η μικρή αδελφή της φιλοσοφίας, επειδή οι μύθοι  οι οποίοι ωθούνται από τον θαυμασμόν και την απορίαν αποτελούν την πρώτη και στοιχειώδη φιλοσοφία.

Η φιλοσοφία της ηθικής, που είναι η ηθική αίσθηση την οποία έχει ο άνθρωπος, ώστε να διακρίνει το καλό από το κακό. Είναι η  ηθική ευθύνη η οποία είναι ο φύλακας της αρετής και μητέρα της σωφροσύνης. Ακόμη η φιλοσοφία της ηθικής εξετάζει και ερμηνεύει την ύπαρξη στον άνθρωπο ηθικής κρίσης και συνείδησης , την πάλη μεταξύ του κακού και αγαθού,του ωραίου, το οποίο  γεμίζει  ολοκληρωτικά τη συνείδηση του ανθρώπου , ώστε   να τελειοποιείται διαρκώς και να γίνεται ανώτερη ηθική προσωπικότητα.

Με τη  θρησκεία συναντάται η φιλοσοφία προκειμένου να εξετάσει τις αρχές αλλά και τους σκοπούς της ύπαρξης του ανθρώπου, τη σχέση μεταξύ της θρησκείας και της ηθικής, τη γενεσιουργό αιτία του θρησκευτικού συναισθήματος. Και, όταν ο άνθρωπος αναπτυχθεί διανοητικά και διακρίνει την τάξη που υπάρχει στο σύμπαν  , τη σοφή σκοπιμότητα με την οποία έχουν τα πάντα δημιουργηθεί, οδηγείται από τα τελικά αίτια στα αρχικά, σε  μια ανώτερη δύναμη ,σε ένα σοφό δημιουργό ,οδηγείται δηλαδή από τη φυσική στην μεταφυσική . 

           Η τέχνη σχετίζεται με τη φιλοσοφία κατά τούτο ,ότι αποκαλύπτει το νόημα των πραγμάτων ,τον εσωτερικό άνθρωπο ,τα βαθύτερα νοήματα της ανθρώπινης ζωής. Αποκαλύπτει ότι η βαθύτερη ουσία του ανθρώπου είναι η α ρ μ ο ν ί α η οποία κερδίζεται με την τραγική πάλη  μεταξύ του καλού και του κακού ,αλλά και με την εξουδετέρωση της αντινομίας και της αντιφατικότητας. Έτσι ο άνθρωπος γίνεται ελεύθερος ,γαλήνιος και ευτυχής και ολοκληρώνει την προσωπικότητά του.Συνεπώς, η τέχνη ,με λίγα λόγια ,αποκαλύπτει το βαθύτερο νόημα της ζωής και τον προορισμό του ανθρώπου  που είναι να κατανικήσει την ύβρη και το κακό και να βιώσει την αρετή .

Την αξία της τέχνης την διατυπώνει ο ποιητής Κάλβος ο οποίος λέει ότι με την τέχνη  τα νέφη εσχίσθησαν και των άστρων εφάνη η αρμονία. Αλλά και ο Έγελος  ο οποίος δέχθηκε την επίδραση του Πλάτωνα λέει ότι η θρησκεία ,η φιλοσοφία  και η τέχνη αποτελούν το απόλυτο πνεύμακαι ότι με τους τρείς αυτούς πνευματικούς παράγοντες ο άνθρωπος αποκαλύπτει  τον μεταφυσικό  πυρήνα της ύπαρξής του.  

Η φιλοσοφία δε  της ιστορίας η οποία έχει ως κύριο παράγοντα και φορέα τον άνθρωπο και τον ιστορικό του βίο, προσφέρεται περισσότερο στην αναζήτηση των βαθύτερων λόγων ,των ιστορικών πράξεων και την ερμηνεία τους δηλαδή παρέχει περισσότερα περιθώρια για φιλοσόφηση.Αλλά ως φιλοσοφία της ιστορίας είναι δυνατόν να χαρακτηριστούν και εξωγενείς παράγοντες ,όπως ο παράγοντας της θείας  πρόνοιας ο οποίος κατευθύνει την ιστορική μοίρα των  ανθρώπων αλλάζοντας τον ρουν της ιστορίαςκαι τη μοίρα των ανθρώπων .Ακόμη   και ο βιολογικός νόμος της γένεσης ,της ακμής και παρακμής των πολιτισμών.

       Όταν η κοινωνία λειτουργεί κάτω από την φιλοσοφική μέριμνα ,γίνεται κοινωνική λειτουργία η οποία ελέγχει  την αδικία ,τον ηθικό εκπεσμό, απολακτίζει την πολιτική οκνηρία και ασυδοσία,προοδοποιεί τον έντιμο και ενάρετο δημόσιοβίο ,ύπερασπίζεται αρχές και αξίες και εργάζεται για την καθαρή και άγρυπνη συνείδηση των πολιτών . Τότε μπορούμε να πούμε ότι ο  άνθρωπος διαμορφώνει τον χαρακτήρα και την προσωπικότητά του .Και αν ο χαρακτήρας είναι ιδιότητα της προσωπικότητας ,η προσωπικότητα  είναι η ολική  ενότητα του ανθρώπου  . Όταν δε  μιλάμε για την διαμόρφωση της προσωπικότητας , αυτό  σημαίνει ότι ο άνθρωποςαπό άτομο,   γίνεται πρόσωπο δηλαδή αυτοπροσδιορίζεται, αποκτά συνείδηση της προσωπικής του οντότητας και αναπτύσσει τις κοινωνικές αρετές . της αλληλεγγύης ,τη αλληλοκατανόησης, της ανάγκης του  συνυπάρχειν,του σεβασμού της προσωπικότητας  του άλλουτον οποίο θεωρεί συνεργό  και συναθλητή στην προσπάθεια  για καλύτερη οργάνωση και λειτουργία του κοινωνικού βίου.Σε  αυτήν την κοινωνία οι διαπροωπικές σχέσεις έχουν ένα αξιολογικό και ηθικό περιεχόμενο.

Ακόμη ,θα μπορούσα να υπογραμμίσω  ότι οι άνθρωποι  διαβιώνοντας σε μια τέτοια κοινωνία,είναι δυνατόν να αποκτήσουν  συμπαντική  γνώση  και σοφία ,να ελαχιστοποιήσουν τις ανθρώπινες αδυναμίες τους και να μεγιστοποιήσουν τις υπεράνθρωπες δυνάμεις τους, έτσι ώστε να καταστούν πολύπλευρες  προσωπικότητες    ,ελευθερωμένες από τα πάθη τους και πλημμυρισμένες από αγάπη για τη γνώση και την αλήθεια συμβάλλοντες  έτσι στην ομαλή κοινωνική ζωή , ώστε να μη δημιουργούνται κοινωνικές αναταραχές ,αντιπαλότητες και γενικά βίαιες καταστάσεις οι οποίες επηρεάζουν  αρνητικά  όλους  τους τομείς του επιστητού.

Όταν υπάρξουν  αυτές οι προυποθέσεις ,τότε η ανθρώπινη ζωή  καταξιώνεται ως μέγα αγαθό και πρώτο ,όπως  θέλει να είναι και ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός  

 Εισηγητής Ελ. ΓκίκαςΕπόμενες Συναντήσεις: 7-5-2025: Τομές στη φιλοσοφία του πολιτισμού, εισηγητής: Λεωνίδας Κοβάτσης. 21-5-2025: Καταληκτικό. filosofiko-kafeneio.blogspot.com

nikos.makris2@gmail.com

 

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

19-3-2025: Χρονιότητα, απεριόριστο και λόγος

Σχέδιο Εισήγησης:

Έχουμε τονίσει πως με το απεριόριστο που συνιστά την έγκοσμη πραγματικότητα ‘’ορίζεται’’ ό,τι δεν περιορίζεται και να που κάθε αισθητό που είναι απεριόριστο φωτίζει όχι μόνο το είναι της γνώσης, αλλά και της προϋπόθεσης ύπαρξής της, το χρόνο. Είναι γνωστές οι απέραντες θεωρήσεις όχι μόνο των φιλοσόφων, αλλά και των επιστημόνων αιχμής ως προς το πρόβλημα του χρόνου. Τολμάμε να πούμε πως ό,τι ονομάζουμε χρόνο (ασυνεχής κατά τον Καρτέσιο, καθαρή μορφή εσωτερικής εποπτείας κατά τον Καντ, κινητή εικόνα της αιωνιότητας κατά τον Πλάτωνα κ. ο. κ.,) δεν είναι δυνατό να εξετασθεί χωρίς το χρονίζεσθαι των αισθητών, χωρίς δηλαδή ην αλλαγή η οποία όμως είναι διαφορετική σε κάθε μορφή ζωής. Άρα οφείλουμε να πούμε πως για να ‘’γνωρίζουμε’’ το χρόνο, οφείλουμε να αναγνωρίζουμε πως δεν είναι διανοητός χωρίς τη συνέχουσα αρχή η οποία καθιστά δυατή κάθε ασυνέχεια στο πλαίσιο της αληθεύουσας αρχής κατά την οποία είναι αδιανόητη η επίγνωση κάθε αλλαγής χωρίς την απόλυτη αρχή της αιώνιας φύσης των πραγμάτων τα οποία χρονίζονται κατά διαφόρους τρόπους υποδεικνύοντας τη αρχή τους, το άχρονο ως μήτρα κάθε έγκοσμου.

Ο χρόνος, εννοούμενος στην καρδιά του συμβαίνοντος, είναι απεριόριστος, όπως η φύση του αισθητού. Τρέφεται όμως και εννοείται όχι απ’ το φαίνεσθαι των πραγμάτων αλλά απ’ το άχρονο, απόλυτο, άτμητο, άφθαρτο που καθιστά εννοητή κάθε φαινομενικότητα. Αυτό θα συζητήσουμε.

Επόμενες Συναντήσεις: 9-4-2025: Η επίδραση της κοινωνικής φιλοσοφίας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας, 7-5-2025: Τομές στη φιλοσοφία του πολιτισμού, εισηγητής: Λεωνίδας Κοβάτσης. 21-5-2025: Καταληκτικό. filosofiko-kafeneio.blogspot.com

nikos.makris2@gmail.com

 

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

12-3-2025: Το συνέχον ως μαρτυρία του απεριορίστου.

 

Σχέδιο Εισήγησης: Τι όντως σημαίνει το όρος συνέχον; Υπάρχει ως πρώτο συνθετικό το συν- για τη σημασία του οποίου έχουμε κάνει λόγο. Δεν υπάρχει δυνατότητα ύπαρξης στον κόσμο μας χωρίς αυτήν την αλήθεια που οδηγεί στο συν-υπάρχειν ανθρώπων και ανθρώπων και κόσμου. Συνυπάρχουμε σημαίνει πως συν-ανήκουμε στο ανθρωποκοσμικό συμβαίνον και αυτό ίσταται ως αξίωμα φανερούμενο, για να μην πούμε αποκαλυπτόμενο απ’ την ίδια τη δομή του κόσμου μας.

Αυτό όμως δεν προκύπτει από εμπειρικές διεργασίες, αλλά προηγείται καθόσον κάθε συναίσθημα και λογισμός το προϋποθέτουν.

Τα συν-εχόμενα όμως είναι φθαρτά, μεταβλητά κ.ο.κ. και εδώ τίθεται το ερώτημα ως προς το μεταφυσικό τους νόημα. Είναι δυνατό να νοούνται και να εννοούνται χωρίς ό,τι τα συνέχει; Τι τα συνέχει, αν ο φυσικός κόσμος είναι απρόσωπος που προσωποποιείται με τον άνθρωπο, με την ανθρώπινη προσπάθεια η οποία προφθαίνει και προφθαίνεται; Αδυνατούμε να κάνουμε οτιδήποτε χωρίς το αισσητό, αλλά το αισθητό είναι νεκρό χωρίς τον ανθρώπινο λογισμό.

Μόνο η απειρική φύση του λογισμού που συνεκφράζει αίσθηση και αντίληψη μπορεί να κινείται και να λογίζεται. Είναι άπειρη ή πεπερασμένη; Αυτό θα μας διευκολύνει ο όρος απεριόριστο που είναι αποκαλυπτικός. Αυτό θα συζητήσουμε.

Επόμενες Συναντήσεις: 19-3-2025: Χωρικότητα και απεριόριστο. ‘’Όρια’’ του κοσμανθρώπου, εισηγητής: Νίκος Μακρής, 9-4-2025: Η επίδραση της κοινωνικής φιλοσοφίας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας, 7-5-2025: Τομές στη φιλοσοφία του πολιτισμού, εισηγητής: Λεωνίδας Κοβάτσης. 21-5-2025: Καταληκτικό. filosofiko-kafeneio.blogspot.com

nikos.makris2@gmail.com

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

26-2-2025: Ιστορία και Ουτοπία

"Οι αληθινοί παράδεισοι, είναι οι χαμένοι παράδεισοι"-

Ν. Μακρής

Το τέλος της νοσταλγίας- Μυθιστόρημα

 

Η ουτοπία δεν μπορεί να εφαρμοστεί στα πλαίσια της  ιστορίας. Με άλλα λόγια,

η "Πόλη του Θεού", (Civitas Dei), δεν είναι του κόσμου τούτου.

Τα φιλοσοφικά συστήματα και ιδεολογίες, όπως κα τα θρησκευτικά δόγματα δίνουν συλλογικές λύσεις στο πρόβλημα, μη λαμβάνοντας  υπ' όψη την ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου. Οι συλλογικές αυτές λύσεις, οδήγησαν σε ολοκληρωτισμούς που αιματοκύλησαν την ιστορία και την οδήγησαν σε τραγωδία.

Ο σύγχρονος άνθρωπος, για να σωθεί μέσα στην ιστορία, θα πρέπει να μπει σ' ένα δρόμο μετάβασης, από τον στυγνό εγωκεντρισμό, στην καθαρή συνειδητότητα.

Έτσι θα ολοκληρωθεί σαν προσωπικότητα, φωτίζοντας την σκοτεινή, καταστροφική και "αρπαχτική" πλευρά της ύπαρξής του, και φέρνοντάς την κάτω από τον έλεγχο του συνειδητού του. 

"Φως που πατεί χαρούμενο τον Άδη και τον Χάρο"-ΔΙΟΝ ΣΟΛΩΜΟΣ-ΕΛΕΥ. ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΈΝΟΙ.

"Αλλά τώρα, είπε, η άλλη σου όψη

ανάγκη ν' ανεβεί στο φως"

ΟΔ ΕΛΥΤΗΣ- ΑΠΟ ΤΟ "ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ".

Ακόμα:

Σε κοίταζα μ' όλο το φως και το σκοτάδι που έχω

Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ-ΑΠΟ ΤΟ "ΘΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙ".

Σε αυτήν την πληρωματική ενότητα του Είναι, σε αυτόν του ου-τόπο (στην ουτοπία την δική μου την μοναδική), τείνω διαρκώς να φτάσω.

Αυτή η ΤΑΣΗ είναι ένα διαρκώς παλινοστείν ενδομύχως- ένα "ουτοπικώς ζειν"

Θα μπορούσαμε να το πούμε και "ποιητικώς ζειν". 

                                                            Λεωνίδας Κοβάτσης

 

Επόμενες Συναντήσεις: 12-3-2025:Χρόνος και συνείδηση. Εισηγητής: Νίκος Μακρής. 19-3-2025: Χωρικότητα και απεριόριστο. ‘’Όρια’’ του κοσμανθρώπου, εισηγητής: Νίκος Μακρής, 9-4-2025: Η επίδραση της κοινωνικής φιλοσοφίας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας, 7-5-2025: Τομές στη φιλοσοφία του πολιτισμού, εισηγητής: Λεωνίδας Κοβάτσης. 21-5-2025: Καταληκτικό. filosofiko-kafeneio.blogspot.com

nikos.makris2@gmail.com

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

12-2-2025: Η φύση του συμβαίνοντος

Όταν κάνουμε λόγο για τη φύση του συμβαίνοντος η σκέψη μας ‘’εντοπίζεται’’ στους βασικούς χαρακτήρες όλων των αισθητών τα οποία συνθέτουν ό,τι κινείται, μεταβάλλεται, φθείρεται, ως κινητό, ως αισθητό, ως μεταβλητό κ.ο.κ. Είναι όμως αυτοί οι χαρακτήρες ουσιώδεις ώστε να αποφαινόμαστε πέρα απ’ την επιστημονική περιγραφή η οποία είναι και συνεπής αλλά και αναστρέψιμη, δεδομένου ό,τι είναι αδιανόητη η έρευνα χωρίς τον έγκυρο μεν αλλά προσωρινό της χαρακτήρα. Ήδη, αναγκαζόμαστε να ερευνήσουμε όχι το χαρακτήρα των αισθητών, όχι το φαίνεσθαί τους που κατατίθεται συμβολικά, αλλά το είναι τους το οποίο, απόλυτο, άπειρο, δεν είναι αντικείμενο περιγραφής, αλλά κατοπτρίζεται συμβολικά στο ανθρωποκοσμικό συμβαίνον. Υπ’ αυτό το πνεύμα ο όρος απεριόριστο δεν είναι παρά κρύφια και έγκοσμη υπόκρουση του απείρου.

Κατανοούμε έτσι το δεσμό μεταξύ αισθητών, αίσθησης, αντίληψης και λογικής έκφρασης χωρίς να παραγνωρίζουμε τη βασική συνθέτουσα χωρίς την οποία δεν υπάρχει δυνατότητα ούτε της ύπαρξης, ούτε του οντικού θεμελίου.

 

 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ: 26-2-2025: Το συνέχον ως μαρτυρία του απεριόριστου, εισηγητής Νίκος Μακρής. 12-3-2025: Χωρικότητα και απεριόριστο. ‘’Όρια’’ του κοσμανθρώπου, εισηγητής: Νίκος Μακρής, 9-4-2025: Η επίδραση της κοινωνικής φιλοσοφίας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας, 7-5-2025: Τομές στη φιλοσοφία του πολιτισμού, εισηγητής: Λεωνίδας Κοβάτσης. 21-5-2025: Καταληκτικό.

filosofiko-kafeneio.blogspot.com

nikos.makris2@gmail.com

τηλ. 6977093615

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55,

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!

 

Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

22-1-2025 Ορισμός του απεριόριστου

Ορίζεται το απεριόριστο; Ας δούμε τι μας λέει ο όρος προσφεύγοντας και πάλι στο είναι του ορισμού που είναι πάντα σχετικό και υποκείμενο σε συνεχή αλλαγή. Όταν ορίζουμε επομένως επικεντρωνόμαστε στην εκάστοτε υπάρχουσα κατάσταση και λαμβάνοντας υπόψη μας και τα άλλα οριζόμενα που συνυπάρχουν με το συγκεκριμένο μετρούμενο και οριζόμενο. Προκύπτει αβίαστα πως οι μετρήσεις και οι ορισμοί είναι σχετικοί αλλά νοούνται απολύτως

Επομένως, κάθε οριζόμενο είναι και απεριόριστο δεδομένης της εσαεί μεταβολής που συνέχει το ανθρωποκοσμικό συμβαίνον. Ωστόσο, οι μετρήσεις και οι ορισμοί έχουν εγκυρότητα η οποία, ρευστή οπωσδήποτε, είναι έγκυρη.

Προκύπτει αβίαστα πως το απεριόριστο αυτό καθεαυτό είναι μεν σχετικό, αλλά νοείται απολύτως, κάτι που υπαινίσσεται το δεσμό απεριόριστου και απείρου.

Όταν προσεγγίζουμε επομένως οποιοδήποτε πεπερασμένο, προϋποθέτουμε άδηλα την απόλυτη φύση του η οποία εικονίζεται συμβολικά στον αισθητό κόσμο με την πολυμορφία του που είναι απέραντη υπό την αδήριτη εννόηση της απειρίας που συνέχει όλα τα περιοριζόμενα που ουσιαστικά δεν περιορίζονται, παρά έγχρονα.

Το απεριόριστο επομένως μηνύει ουσιωδώς το συνέχεσθαί του από ό,τι δεν περιορίζεται αλλά περιορίζει.

Επόμενες συναντήσεις: 12-2-2025: Η φύση του συμβαίνοντος,εισηγητής: Νίκος Μακρής, 26-2-2025: 19-3-2025: Χωρικότητα και απεριόριστο. ‘’Όρια’’ του κοσμανθρώπου, εισηγητής: Νίκος Μακρής, 9-4-2025: Η επίδραση της κοινωνικής φιλοσοφίαςας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας. 7-5-2025: Οντικό και Υπάρχον. Εισηγητής: Νίκος Μακρής. 1-5-2025: Καταληκτικό.

filosofiko-kafeneio.blogspot.com

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

                                                18-12- 2024

Ορισμός και Όρια του περιορίζειν. Έχουμε επισημάνει πολλές φορές πως κάθε ορισμός είναι περιορισμός και πως περιγράφει χωρίς να εξηγεί, χωρίς να εισέρχεται στο είναι των πραγμάτων. Ο ορισμός δε μας λέει το είναι τα οριζόμενα, αλλά πώς είναι και επ’ αυτού η επιστημονική θεώρηση είναι απαραίτητη, παρά τον πρόσκαιρο χαρακτήρα της ο οποίος μπορεί να μετασχηματισθεί ή και να υπερβαθεί.

Κι όμως υπάρχει κάτι το προαπαιτούμενο: Ορίζουμε πράγματα και καταστάσεις πραγμάτων που έχουν κοινούς χαρακτήρες, άλλως θα ήταν αδύνατο κάθε ορισμός και προσδιορισμός.

Τι συνδέει τα πράγματα ώστε να είναι συγκρίσιμα, όμοια, ανόμοια, εναντία, κ. ο. κ.; Είναι οι χαρακτήρες των πραγμάτων αισθητές ποιότητες ή αντιληπτικές πραγματικότητες που έχουν άμεση σχέση με το πνεύμα μας, ή καταστάσεις άσχετες με τις δυνατότητές μας; Οι απαντήσεις ποικίλλουν κατά τις σχολές, είναι αυτονόητο.

Ό,τι όμως παραμένει και καθιστά το θέμα μας επίκαιρο αλλά και διαρκές, είναι το εξής: Είναι τα αισθητά πράγματα και οι εγκύπτουσες  καταστάσεις απεριόριστα και ποια η σχέση τους με το άπειρο ως απερίληπτο που ορίζει κάθε περιληπτό και περιγραπτό; Αυτό θα μας απασχολήσει.

Επόμενες συναντήσεις: Επίσης: 22-1-2025, 12-2-2025,26-2-2025, 19-3-2025, 9-4-2025, 7-5-2025, 21-5-2025.

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ, ΚΑΛΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ!!! ΕΓΚΑΡΔΙΕΣ ΕΥΧΕΣ!

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

                                                                _{11-12- 2024}

 

Ύπαρξη και Ουσία. Όλα τα αισθητά πράγματα υπάρχουν. Πώς υπάρχουν όμως: Ως πράσσοντα, ως ακίνητα, ως μεταβαλλόμενα ή ως αιώνια;

 

Αν ως υπάρχοντα είναι μεταβλητά κ. ο. κ., δεν είναι δυνατό να γίνονται αντιληπτά και δεν είναι δυνατό να δημιουργείται λογισμός, γνώση και λογική. Ήδη ο Πρωταγόρας και οι σκεπτικιστές έρχονται στη σκέψη μας.

Αν υπάρχουν ως απεικάσματα των αιωνίων ιδεών τους κατά τρόπο που η αισθητή τους φύση να μην είναι παρά συμβολικές απομιμήσεις του αιωνίου είναι τους, όπως λ.χ. οι αριθμοί κατά πολλούς μαθηματικούς, η ουσία τους είναι αναλλοίωτη. Εδώ ο ιδεαλισμός και κυρίως ο πλατωνικός, είναι παρών.

 

Ωστόσο, είναι βέβαιο πως η αντίληψη της αλλαγής, της μεταβολής, της φθοράς των πραγμάτων δεν ανήκει στα πράγματα, αλλά στο πνεύμα μας που καθορά την ουσία τους, απαραίτητη προϋπόθεση γνώσης τους.

Τι προηγείται επομένως: Η ύπαρξη των πραγμάτων ή η ουσία τους; Σε αυτό το ερώτημα οι σχολές (ιδεαλισμός, ρεαλισμός, πανθεϊσμός) και τα πολλά συγγενικά τους ρεύματα διαπλέκονται δημιουργικά χωρίς να καταλήξουμε σε έναν ανώριμο σχετικισμό ή και εκλεκτισμό.

Επόμενη συνάντηση: 18-12-2024. Επίσης: 22-1-2025, 12-2-2025,26-2-2025, 19-3-2025, 9-4-2025, 7-5-2025, 21-5-2025.

 

 

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

                                                                      

  4-12- 2024 Εκτατό, Πνεύμα και συγκεκριμένο. 

_{Είναι γνωστό πως το πρόβλημα του εκτατού προϋποθέτει τα αισθητά πράγματα, την αίσθησή τους που δεν είναι τα αισθητά και την αντίληψή τους. Ό,τι επομένως αντιλαμβανόμαστε,} προϋποθέτει τα προηγούμενα, αλλά το ερώτημα παραμένει: Είναι τα αισθανόμενα-αντιλαμβανόμενα πραγματικά μεγέθη τα οποία κοινωνούν εξαιτίας των κοινών τους γνωρισμάτων, είναι, επιμένουμε εκτατά, εκτείνονται δηλαδή και μεταβάλλονται αενάως ως κινητά, φθαρτά, μεταβλητά, αιωνιζόμενα κατά τρόπο που το συμβαίνον να είναι πάντα μεταβαλλόμενο; Πώς μπορούμε επομένως να εκτιμήσουμε ένα εκτατό μέγεθος το οποίο εσαεί μεταβάλλεται, φθείρεται, κινείται κ. ο. κ.; Ιδού το ερώτημα το σχετικό με τη φύση του εκτατού: Υπάρχει εκτατό αυτό καθεαυτό, οπότε προαπαιτείται ο απόλυτα εκτατός χώρος στον οποίο κινούνται, μεταβάλλονται κ. ο. κ.; Δημιουργούνται όμως προβλήματα: Είναι δυνατό ο χώρος ως απέραντος, ομογενής, απόλυτος, άχρονος, να φιλοξενεί εκτατά, μεταβλητά, κινητά, κ.ο.κ.;

Θα εξετάσουμε επομένως τη φύση του εκτατού και θα αναρωτηθούμε ως προς το αν το εκτατό είναι όντως υλικό και όχι πνευματικό.

Θα ερευνήσουμε επίσης τη φύση του χώρου ώστε να προσεγγίσουμε κατά το δυνατό το κύριο πρόβλημά μας, τη φύση του πνεύματος, του λόγου, του λογίζεθαι και της φύσης του συγκεκριμένου. ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ: 11, 18 Δεκεμβρίου. Θα ανακοινωθούν έγκαιρα οι συναντήσεις μας της επόμενης χρονιάς.

 

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

                                                                                                _{27 Νοεμβρίου 2024, συνέχεια.}

_{Αισθητός κόσμος και αειγενής Πρωτοπληροφορία: Όταν κάνουμε λόγο για τον αισθητό κόσμο συνήθως αγνοούμε ότι είμαστε μέρη του, μέρη μιας αμέριστης οντικά πραγματικότητας η οποία δε μπορεί να οριοθετηθεί, στην οποία δε μπορούμε να θέσουμε όρια. Αναρωτιόμαστε συνήθως τα υάρχει έξω απ’ τον κόσμο, αλλά αυτό συνιστά αφετηριακή πλάνη, καθόσον δεν είναι διανοητή καμία πραγματικότητα έξω απ’ τον κόσμο.}

_{Ο αισθητός κόσμος επομένως συλλαμβάνεται, νοείται καλύτερα, απολύτως, είναι μύχια αλήθεια χωρίς την οποία δεν είναι διανοητή ούτε η αίσθηση, ούτε η αντίληψη, ούτε η γνώση. Υπάρχει επομένως, ίσταται απολύτως δηλαδή, ό,τι καθιστά δυνατή τη σύλληψη και αντίληψη του κόσμου μας με αφετηρία την ένσαρκη κατάστασή μας και, επίσης το συνυπάρχειν ανθρώπου και κόσμου. Δε βρισκόμαστε στον κόσμο όταν τον θεωρούμε στο σύνολό του παράσταση επειδή δεν είναι παραστατός εν συνόλω. Παραστατά είναι τα συγκεκριμένα πράγματα μέσω της χωροχρονικής φαντασίας, της μνήμης και της εσαεί συναντιληπτικής ενσυναίσθησης.}

_{Υπ’ αυτό το πνεύμα οφείλουμε να εξετάσουμε τι σημαίνει αισθητός κόσμος στον οποίο μετέχουμε de facto, αιώνια θα λέγαμε, χωρίς αρχή, χωρίς τέλος. Ιδού το πρόβλημα το οποίο μας θυμίζει άμεσα την πρωτοπληροφορία που δεν είναι η πρώτη γνώση με την οποία κοινωνούμε με τον κόσμο χωρίς τη διαμεσολάβηση οποιασδήποτε άλλης πνευματικής μας καταλληλότητας. Είναι άμεση και αδιαμεσολάβητη αλήθεια η οποία μας οδηγεί σε κάθε επιμέρους διανοητική, ηθική, συναισθηματική προσπάθεια.}

_{Ήδη οδηγούμαστε στη διάκριση απόλυτου και σχετικού, άτμητου και τμητού, άφθαρτου και φθαρτού, κάτι που οδηγεί και στην εξέταση του απεριόριστου και είναι και το κύριο θέμα των συναντήσεών μας.}

 

 4, 11, 18 Δεκεμβρίου

ΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ,  13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2024 ΛΟΓΩ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑΣ

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

                                                                6 Νοεμβρίου 2024

Η αειγενής Πρωτοπληροφορία και το ανθρωποκοσμικό: Έχουμε ήδη κάνει λόγο για τη ‘’σχέση’’ αίσθησης και αντίληψης, κάτι στο οποίο θα επανέλθουμε. Προήκει όμως, για να προχωρήσουμε με συνέπεια κατά το δυνατό, η εισήμανση ενός συμβαίνοντος χωρίς το οποίο είναι αδιανόητο το ανθρωποκοσμικώς υπάρχειν μας ως παναφετηρία οποιασδήποτε αξιολόγογησης.

Πρόκειται για την α-λήθεια του υπάρχειν μας στον κόσμο χωρίς την οποία ούτε η αίσθηση, ούτε η αντίληψη είναι διανοητές. Το υπάρχειν μας στον κόσμο δεν προκύπτει, δεν ανάγεται δε οποιαδήποτε προηγουμένη αρχή, είναι παναρχή η οποία ίσταται χωρίς προϋποθέσεις ή και αναγωγές.

Τι σημαίνει όμως ο όρος αειγενής πρωτοπληροφορία στον οποίο αναφερόμαστε; Όντως, το πρόβλημα είναι μείζον και απασχολεί φιλοσοφούντες αλλά και κάθε πνευματικά εργαζόμενο, όπως και όλους μας. Υπάρχουμε στον κόσμο ή είμαστε κοινωνοί του κοσμικού συμβαίνοντος με αδιαμεσολάβητο τρόπο ο οποίος και ορίζει κάθε περαιτέρω προχώρημά μας;

Αν όντως το υπάρχειν μας στον κόσμο είναι απόλυτη αρχή, αυτό σημαίνει πως ταυτιζόμαστε με ό,τι συ έχει τον κόσμο μας, με τη μεταβολή, με την αύξηση, με τη φθορά, κ.ο.κ. Γνωρίζουμε επομένως ό,τι καθιστά δυνατό τόσο το αισθάνεσθαι, όσο και το αντιλαμβάνεσθαι. Όλες οι εκ των υστέρων εμπειριστικές προσπάθειες ερμηνείας είναι αντιφατικές, καθόσον προϋποθέτουν αυτήν την αλήθεια η οποία μας θέτει μπροστά σε επερχόμενα επιμέρους προβλήματα.

Ας πούμε πως αυτή η αλήθεια μας θέτει, αυτόματα, όλα τα επακολουθούντα προβλήματα, όπως η φύση του αισθητού, το είναι της γνώσης, το συναίσθημα, ο λόγος και η λογική, κ.ο.κ., προβλήματα στα οποία θα επανέλθουμε σε προσεχείς συναντήσεις μας.

Υπάρχει όμως και μία αποκαλύπτουσα ‘’παράμετρος’’ ως ανυπόθετη: Αυτή η πρωτοπληροφορία δε μπορεί να είναι αντικείμενο παράστασης, είναι αναντιπαράσταση και απ’ τη στιγμή που προσπαθούμε να την αναπαραστήσουμε, τη χάνουμε. Ανέκφραστη, αλλά μήτρα κάθε εκφραστού, απόλυτη, αλλά ρήτρα κάθε σχετικού. Έτσι μόνο κάθε σχετικό-παραστατό-συμβολικό καθίστανται δυνατά, εκφραστά και γνώσιμα.

Εγείρονται βέβαια προβλήματα τα οποία θα μας απασχολήσουν προσεχώς. Θα αναγνωσθούν σχετικά κείμενα.

Επόμενες συναντήσεις:  27 Νοεμβρίου 4, 11, 18 Δεκεμβρίου.

 

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

                                                                6 Νοεμβρίου 2024

Η αειγενής Πρωτοπληροφορία και το ανθρωποκοσμικό: Έχουμε ήδη κάνει λόγο για τη ‘’σχέση’’ αίσθησης και αντίληψης, κάτι στο οποίο θα επανέλθουμε. Προήκει όμως, για να προχωρήσουμε με συνέπεια κατά το δυνατό, η εισήμανση ενός συμβαίνοντος χωρίς το οποίο είναι αδιανόητο το ανθρωποκοσμικώς υπάρχειν μας ως παναφετηρία οποιασδήποτε αξιολόγογησης.

Πρόκειται για την α-λήθεια του υπάρχειν μας στον κόσμο χωρίς την οποία ούτε η αίσθηση, ούτε η αντίληψη είναι διανοητές. Το υπάρχειν μας στον κόσμο δεν προκύπτει, δεν ανάγεται δε οποιαδήποτε προηγουμένη αρχή, είναι παναρχή η οποία ίσταται χωρίς προϋποθέσεις ή και αναγωγές.

Τι σημαίνει όμως ο όρος αειγενής πρωτοπληροφορία στον οποίο αναφερόμαστε; Όντως, το πρόβλημα είναι μείζον και απασχολεί φιλοσοφούντες αλλά και κάθε πνευματικά εργαζόμενο, όπως και όλους μας. Υπάρχουμε στον κόσμο ή είμαστε κοινωνοί του κοσμικού συμβαίνοντος με αδιαμεσολάβητο τρόπο ο οποίος και ορίζει κάθε περαιτέρω προχώρημά μας;

Αν όντως το υπάρχειν μας στον κόσμο είναι απόλυτη αρχή, αυτό σημαίνει πως ταυτιζόμαστε με ό,τι συ έχει τον κόσμο μας, με τη μεταβολή, με την αύξηση, με τη φθορά, κ.ο.κ. Γνωρίζουμε επομένως ό,τι καθιστά δυνατό τόσο το αισθάνεσθαι, όσο και το αντιλαμβάνεσθαι. Όλες οι εκ των υστέρων εμπειριστικές προσπάθειες ερμηνείας είναι αντιφατικές, καθόσον προϋποθέτουν αυτήν την αλήθεια η οποία μας θέτει μπροστά σε επερχόμενα επιμέρους προβλήματα.

Ας πούμε πως αυτή η αλήθεια μας θέτει, αυτόματα, όλα τα επακολουθούντα προβλήματα, όπως η φύση του αισθητού, το είναι της γνώσης, το συναίσθημα, ο λόγος και η λογική, κ.ο.κ., προβλήματα στα οποία θα επανέλθουμε σε προσεχείς συναντήσεις μας.

Υπάρχει όμως και μία αποκαλύπτουσα ‘’παράμετρος’’ ως ανυπόθετη: Αυτή η πρωτοπληροφορία δε μπορεί να είναι αντικείμενο παράστασης, είναι αναντιπαράσταση και απ’ τη στιγμή που προσπαθούμε να την αναπαραστήσουμε, τη χάνουμε. Ανέκφραστη, αλλά μήτρα κάθε εκφραστού, απόλυτη, αλλά ρήτρα κάθε σχετικού. Έτσι μόνο κάθε σχετικό-παραστατό-συμβολικό καθίστανται δυνατά, εκφραστά και γνώσιμα.

Εγείρονται βέβαια προβλήματα τα οποία θα μας απασχολήσουν προσεχώς. Θα αναγνωσθούν σχετικά κείμενα.

Επόμενες συναντήσεις: 13, 27 Νοεμβρίου 4, 11, 18 Δεκεμβρίου.

 

ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα

Τηλ. 6977093615

Nikos.makris2@gmail.com

Θέμα συζητήσεων: Άπειρο και Απεριόριστο

23-10-2024: Αίσθηση και αισθητό. Η αντίληψη.

Έχουμε τονίσει πως η αίσθηση είναι πνευματική λειτουργία. Τι σημαίνει όμως αυτό όταν η αίσθηση είναι αδιανόητη χωρίς τα αισθητό; Υπάρχουν πολλές θεωρήσεις όπως η πνευματοκρατική, η ιδεαλιστική, η εμπειριστική (μετριασμένος ή και ριζικός εμπειρισμός), η διαλεκτική κ.ο.κ.

Θα επμείνουμε στο εξής χωρίς το οποίο είναι αδιανόητη κάθε προσέγγιση της αίσθησης όπως και της αντίληψης: Πως είναι δυνατό να κάνουμε λόγο για την αίσθηση χωρίς τα αισθητά; Τα αισθητά όμως είναι πάντα κινητά, τμητά, φθαρτά, μεταβλητά κατά παράδοξο τρόπο που κάθε αισθητό είναι και τμητό και μεταβλητό κ.ο.κ.

Επιπλέον: Τα αισθητά αποφασίζουν ως προς το περιεχόμενο της αίσθησης ή η αντίληψη την οποία έχουμε για τα αισθητά;

Εδώ ακριβώς ανακύπτει ένα πρόβλημα: Μεταφέρει, κομίζει η αντίληψη κάτι το οποίο αποκρίνεται στη φύση των αισθητών ή ο σκεπτικισμός είναι αληθής όταν διατείνεται πως άλλο τα αισθητά και άλλο η αντίληψη την οποία νομίζουμε πως έχουμε. Αγνοούμε τη φύση τους.

Αυτή η προβληματική θα μας απασχολήσει κατά τη  σημερινή μας συνάντηση.

 

Επόμενες Συναντήσεις:

5, 13, 27 Νοεμβρίου

 4, 11, 18 Δεκεμβρίου

   ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ-ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ

Φίλες και φίλοι, με χαρά σας ενημερώνω πως οι συναντήσεις μας θα συνεχισθούν για 26η χρονιά στο σπουδαστήριο της οδού Δημητρακοπούλου 55-Κουκάκι, πρώτος όροφος (Metro Φιξ), ημέρα Τετάρτη, στις 11.30 π.μ., κατά το ακόλουθο πρόγραμμα μέχρι τα Χριστούγεννα: 16, 23 Οκτωβρίου, 5,13, 27 Νοεμβρίου, 4,11,18 Δεκεμβρίου. (Για τις συναντήσεις του ερχόμενου έτους θα υπάρξει ενημέρωση).

Επιλέξαμε το θέμα ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΟ ΚΑΙ ΠΕΙΡΟ ως επίμετρο προηγηθεισών συζητήσεών μας, αλλά η θεματική θα είναι όπως πάντα ανοιχτή με παρεμβάσεις και εισηγήσεις όσων το επιθυμούν.

      Σας γνωστοποιούμε τα σημαντικά κεφάλαια των προβληματισμών μας:     

                        Ύπαρξη και Οντική Φύση

Οι προκείμενες της Σκέψης ως συστατικό στοιχείο της Γνώσης, Το άχρονο στο έγχρονο, Το Ένσαρκο ως Μεθόριος, Το Υποκείμενο ως Ορίζων του Κόσμου, Φαντασιακή Συνέχεια και Γνώση.

                              

                         Άπειρο και Απεριόριστο

Εκτατό και Πνεύμα, Ταυτότητα και Έγχρονη Ενότητα, Το Είναι των Αισθητών, Ορίζουσα του Αισθητού, Το Υπάρχον, Το Ον, Η Οντική Ρίζα, Απεριόριστο και Συγκεκριμένο, Το Όριο, Αρχιακές Έννοιες και Ενόραση, Ταυτότητα και Ενότητα. 

                                 

                           Αναβλέψεις

Ορίζοντας και Ορισμός, Πρώτη Γνώση και Στατικότητα, Γνώση και Επίγνωση, Το Πρόσωπο, Ενσυναίσθηση, Συνέχον, Ελευθερία, Ήθος, Θυσία, Μαρτυρία, Έγκοσμη Δημιουργική Αιωνιότητα, Πληρότητα και Πληρωματικότητα, Ελπίδα, Θάνατος, Κάλλος, Συνέχον-Περιέχον.

Ελπίζω πως οι προβληματισμοί που δημιουργούνται είναι σημαντικοί και πως θα προκαλέσουν γόνιμες συζητήσεις.

Με τους θερμούς μου χαιρετισμούς,

ΝΙΚΟΣ ΜΑΚΡΗΣ, τηλ. 6977093615

nikos.makris2@gmail.com

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

 28-5-2024: Η πλατωνική ουτοπία

 

Είναι γνωστό πως ο Πλάτων θεωρείται πατέρας της ουτοπίας. Κι όμως ανατοποθετούμενοι και μελετώντας την ιστορία των πολιτευμάτων και των καθεστώτων, οφείλουμε να εγκύψουμε στο πνεύμα της πλατωνικής πολιτικής φιλοσοφίας.

Αντιτάσσοντας το πραγματικό-ιστορικό στο ουτοπικό, εμβαθύνουμε και ίσως προβληματισθούμε αν ουτοπία (ου τόπος) είναι η βασιλεύουσα κατάσταση με όλες τις συνθέτουσές της και αλήθεια η άλλη θέα, η πλατωνική. Θα το αναλύσουμε με προσοχή.

Κείμενο: Ἐὰν μή, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἢ οἱ φιλόσοφοι βασιλεύσωσιν ἐν [473d] ταῖς πόλεσιν ἢ οἱ βασιλῆς τε νῦν λεγόμενοι καὶ δυνάσται φιλοσοφήσωσι γνησίως τε καὶ ἱκανῶς, καὶ τοῦτο εἰς ταὐτὸν συμπέσῃ, δύναμίς τε πολιτικὴ καὶ φιλοσοφία, τῶν δὲ νῦν πορευομένων χωρὶς ἐφ᾽ ἑκάτερον αἱ πολλαὶ φύσεις ἐξ ἀνάγκης ἀποκλεισθῶσιν, οὐκ ἔστι κακῶν παῦλα, ὦ φίλε Γλαύκων, ταῖς πόλεσι, δοκῶ δ᾽ οὐδὲ τῷ ἀνθρωπίνῳ γένει, [473e] οὐδὲ αὕτη ἡ πολιτεία μή ποτε πρότερον φυῇ τε εἰς τὸ δυνατὸν καὶ φῶς ἡλίου ἴδῃ, ἣν νῦν λόγῳ διεληλύθαμεν. ἀλλὰ τοῦτό ἐστιν ὃ ἐμοὶ πάλαι ὄκνον ἐντίθησι λέγειν, ὁρῶντι ὡς πολὺ παρὰ δόξαν ῥηθήσεται· χαλεπὸν γὰρ ἰδεῖν ὅτι οὐκ ἂν ἄλλη τις εὐδαιμονήσειεν οὔτε ἰδίᾳ οὔτε δημοσίᾳ.

 

Με τη σημερινή μας συνάντηση ολοκληρώθηκαν οι εισηγήσεις και οι συζητήσεις της ανοιχτής μας παρέας. Είκοσι πέντε χρόνια μας πρόσφεραν αρκετά εναύσματα και αυτό μας δίνει την ελπίδα συνέχισης απ’ τον ερχόμενο Οκτώβριο.

Καλές διακοπές, καλό καλοκαίρι!

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

 23-4-2024: Η γένεση και η μεταφυσική  των πλατωνικών ιδεών (Εισηγητής: Λευτέρης Γκίκας) .

Οι υπερβατικές ιδέες δεν υπήρχαν πριν από τον Πλάτωνα, τον ιδιοφυή αυτόν φιλόσοφο. Είναι δικό του δημιούργημα και προδίδουν την κορύφωση της φιλοσοφικής του σκέψης και της ενορατικής του δύναμης.

            Τις ιδέες αυτές ο Πλάτων τις ορίζει ως το κοινό πολλών ιδεών ομωνύμων ως νοητές οντότητες απρόσιτες στις αισθήσεις, αγέννητες και άφθαρτες, αιώνιες και ανεξάρτητες  χώρου και χρόνου και υπάρχουν στον υπερουράνιο «τόπο».

            Γεννήθηκαν από τη Σωκρατική ηθικολογία και από τα νοήματα τα οποία απήλλαξε ο Σωκράτης εννοιολογικά από κάθε εμπειρικό στοιχείο. Η λέξη ιδέα προερχόμενη από τη λέξη ειδή του ρήματος ορώ, είδον, ίδω, στην εποχή του Πλάτωνα, σήμαινε το πρόσωπο του ανθρώπου, αυτό που κυρίως φαίνεται που μπορεί κανείς να το δει. Συνεπώς η ιδέα είναι η ειδή που μπορεί κανείς να δει. Η ειδή αυτή όμως γίνεται ειδή του Νου. Η οπτική ενέργεια μεταφέρεται από τον κόσμο της όρασης στον κόσμο της νόησης. Η νόηση είναι θέα του Νου και το αντικείμενό της, οι ιδέες θέμα επίσης του Νου.

            Οι  πλατωνικές ιδέες δεν είναι απλές έννοιες αλλά οντότητες που υπάρχουν ανεξάρτητες από τη νόηση του ανθρώπου κι έτσι λαμβάνουν μεταφυσική υπόσταση. Συνέχουν την αλήθεια και είναι πληρότητες.

            Ύψιστη ιδέα είναι η ιδέα του Αγαθού που κατέχει την ακρότατη θέση στην κλίμακα την οποία σχηματίζουν οι ιδέες. Επενεργεί ως ζωογόνος δύναμη των όντων, εκτείνεται σε κάθε είδος ουσίας και εμφανίζεται σε κάθε είδος σκέψης.

            Στην πολιτεία εκλαμβάνεται ως η ύψιστη κατάκτηση της ψυχής και ως κριτήριο της χρησιμότητας όλων των αγαθών. Είναι το ύψιστο μάθημα το αμήχανον κάλλος, η ομορφιά που σοκάρει. Οι αρετές καταξιώνονται μόνο εφόσον συνάπτονται προς το Αγαθό, που ταυτίζεται με τον Θεό.  

            Ο Πλάτων δεν ορίζει το Αγαθό, αλλά επιφαίνεται από την ενέργειά του. Τα αντικείμενα έχουν το είναι τους, την ουσία τους χάρη στο Αγαθό. Χωρίς αυτό να αποτελεί ουσία, αλλά είναι πέρα από την ουσία «Ουκ ουσίας όντος του Αγαθού, αλλά έτι επέκεινα της ουσίας πρεσβεία και δυνάμει υπερέχοντος». 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ:  21-5-2024:Πλάτων και Φιλοσοφία.  Καταληκτικό, 28-5-2024: Καταληκτικό.

 

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

 

  9-4-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός.

 

Σχέδιο Εισήγησης: Υπάρχει διαφορά  ανάμεσα στον πλατωνικό και στον ευρωπαϊκό ιδεαλισμό. Με απλά λόγια, ο πλατωνικός ιδεαλισμός είναι υπερβατικός ενώ ο ευρωπαϊκός είναι υπερβατολογικός. Αυτό σημαίνει πως  (για να αναφέρουμε τον Kant ο οποίος χαρακτήρισε το σύστημά του υπερβατολογικό ιδεαλισμό) οι ιδέες είναι δημιουργήματα του λόγου ο οποίος με τη βοήθεια της φαντασίας μετατρέπει τις παραστάσεις σε έννοιες-ιδέες. Απλά, για πολλούς ευρωπαίους ιδεαλιστές, υπάρχει απόσταση απ’ τον εμπειρισμό, αλλά κάθε γνώση προϋποθέτει την αισθητή εμπειρία.

Είναι βέβαια οριακή η διαφορά και ό,τι προσεγγίζει τον ευρωπαϊκό ιδεαλισμό στον πλατωνικό είναι η βεβαιότητα πως ο λόγος δεν είναι υποτελής της αισθητής εμπειρίας και πως η γνώση υπερβαίνει το φυσικό συμβαίνον.

 

Η βασική διαφορά του ευρωπαϊκού ιδεαλισμού απ’ τον πλατωνικό δεν ‘’ισοπεδώνει’’, καθόσον οι Γερμανοί κυρίες εκφραστές του δεν ταυτίζονται, ενώ οι πλατωνικοί της Οξφόρδης ‘’επανακάμπτουν’’ στον Πλάτωνα. Θα δούμε επίσης πώς και κορυφαίοι επιστήμονες είναι πλατωνικοί.

Θα αναγνωσθούν αντιπροσωπευτικά κείμενα για να ακολουθήσει συζήτηση. (Πρβλ. Πλάτων, Φιλοσοφική Μυσταγωγία, Δρόμων, 2023).

 

 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ:  21-5-2024:Πλάτων και Φιλοσοφία.  Καταληκτικό, 28-5-2024: Καταληκτικό.

 

nikos.makris2@gmail.com    τηλ. 6977093615

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

 

 19-3-2024: Πλατωνική Μεταφυσική

 

Σχέδιο Εισήγησης: Ο όρος ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ (Μετά τα Φυσικά, είναι ο όρος ο οποίος δε δηλώνει παρά σειρά έργων του Αριστοτέλη, αλλά η πραγματική ονομασία είναι ΠΡΩΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ). Είναι γνωστή η ιστορία της Μεταφυσικής, όπως και η αμφισβήτησής της. Ωστόσο, κορμός της φιλοσοφίας η μεταφυσική, ανοίγει το δρόμο μια αξιόπιστης φιλοσοφικής αναζήτησης. Σε τι συνίσταται;

i.Ποια η πρωτοπληροφορία η οποία καθιστά εννοητή την αίσθηση και την αντίληψη;

iiΠώς ορθώνεται μία θεώρηση της λογικής, της πολιτειολογίας, της αισθητικής, των επιστημών του ανθρώπου, της ηθικής;

Η πλατωνική φιλοσοφία εδράζεται στη μυστική πρωτοσύλληψη του είναι των όντων, των έγχρονων όντων (υπαρχόντων αισθητών) αλλά και των καταλληλοτήτων του ανθρωπίνως υπάρχειν, και άγεται διαμέσου της διαλεκτικής στη λογική. Ήδη, μεταφυσική είναι η αειγενής πληροφορία κατά την οποία ο άνθρωπος συναντά το αιώνιο είναι σε κάθε συγκεκριμένο αισθητό και κατάσταση κατά τρόπο που διενώνει λόγο και συναίσθημα στην ενότητα λόγου και συναισθήματος ως ηθικοδινοητικώς υπάρχειν.

Αυτό θα αναπτύξουμε με την παράθεση υπέροχων κειμένων (Πρβλ. Πλάτων, Φιλοσοφική Μυσταγωγία, Δρόμων, 2023).

 

 

 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ: 9-4-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός. 23-4-2024: Πλάτων και Φιλοσοφία. 21-5-2024: Καταληκτικό.

 

nikos.makris2@gmail.com    τηλ. 6977093615

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

 

 5-3-2024: Πλατωνική Λογική και Μυστική.

 

Σχέδιο Εισήγησης: Είναι γνωστό πως ο Αριστοτέλης θεωρείται ως ο μέγιστος λογικολόγος, παρά τις ενστάσεις των Αναλυτικών και των λογικομαθηματικών. Ωστόσο, όλοι αναγνωρίζουν την ανεπανάληπη συμβολή του Σταγειρίτη.

Ο Πλάτων δεν έγραψε κανένα βιβλίο αποκλειστικά αφιερωμένο στη λογική, παρά τα κείμενα της λεγόμενης γεροντικής περιόδου της πλατωνικής δημιουργίας. Ωστόσο, η πλατωνική λογική αναδύεται απ’ τη γνωσιολογία και είναι γνωστή ως διαλεκτική (συνέχεια της μαιευτικής μεθόδου του Σωκράτη). Εμβαθύνοντας στην πλατωνική λογική οδηγούμαστε στις πηγές της, σε ό,τι δηλαδή καθιστά δυνατό το ορθώς λογίζεσθαι, στην αληθή δόξα μετ’ επιστήμης. Αυτή η θεώρηση η οποία ακραγγίζει ιδέες και αριθμούς συνιστά θεμέλιο: Την με την ανάμνηση αναγνώριση της αιώνιας φύσης των πραγμάτων που υπό ποικίλους ιριδισμούς στηρίζεται στο είναι του υπάρχοντος. Πρόκειται για μία μη παραστάσιμη αλήθεια η αρχή της οποίας είναι μυστική. Απλά: Η πλατωνική μυστική πορίζει τη μεταφυσική και ως συνέπειά της τη λογική.

Αυτό θα αναλύσουμε με ανάγνωση κειμένων.

 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ: Πλατωνιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες. 19-3-2024: Πλατωνική Μεταφυσική. 9-4-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός. 23-4-2024: Πλάτων και Φιλοσοφία. 21-5-2024: Καταληκτικό.

 

nikos.makris2@gmail.com    τηλ. 6977093615

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

20-2-2024: Πλωτίνος και Νεοπλατωνισμός.

Σχέδιο Εισήγησης: Με τον Πλωτίνο (205-270), εκατονταετίες μετά τον Πλάτωνα, ο Νεοπλατωνισμός που θεμελιώθηκε στην Αλεξάνδρεια με τον Αμμώνιο Σακκά, κορυφώνεται  και καθίσταται συμπληρωματική και ανανεωτική δημιουργία η οποία επεκτείνει την πλατωνική σκέψη. Κατά τον Πλωτίνο ο οποίος προτείνει τις τρεις αρχικές αρχές, το Εν ή Αγαθόν, τον Νου και την ψυχή, υπάρχει μία μυστική διακοινωνία των αρχών πάντα υπό το φως των πλατωνικών ιδεών.  Ωστόσο, το αγαθόν από υπερπλησμονή αγαθότητας, άλλο ποιεί, τον νου. Ήδη, η ψυχή που είναι αιχμαλωτισμένη μετά την πλατωνική πτώση (κόπωσις θέας νοητής του αγαθού), κοινωνεί μυστικά με νου και αγαθό και αυτή η κοινωνία είναι μυστική. Έχουμε δηλαδή μία εισβολή της μυστικής στο πλατωνικό έργο που στον Πλάτωνα υποκρούεται οπωσδήποτε. Ο πλατωνικός έρως επομένως προσλαμβάνει δυναμικότερες διαστάσεις, όπως θα συζητήσουμε. Μετά τον Πλωτίνο οι μετέπειτα νεοπλατωνικοί (Πλωτίνος, Ιάμβλιχος, Πρόκλος κ.α.), νοθεύουν κάπως τον Νεοπλατωνισμό με ανατολικά-θεοσοφίζοντα στοιχεία, παρά τη γονιμότητα ορισμένων θέσεών τους. Θα αναγνωστούν σημαντικά πλωτινικά κείμενα.

Κείμενα: Πλωτίνος, 205-270, : Πολλάκις ἐγεiρόμενος εἰς ἐμαυτόν ἐκ τοῦ σώματος καί γινόμενος τῶν μέν ἄλλων ἒξω, ἐμαυτοῦ δέ εἲσω, θαυμαστόν ἡλίκον ὁρῶν κάλλος, καί τῆς κρείττονος μοίρας πιστεύσας τότε μάλιστα εἶναι , ζωήν τε αρίστην ἐνεργήσας καί τῷ θείῳ εἰς ταυτόν γεγενημένος… (Συχνά, καθώς βγαίνω έξω απ’ το σώμα μου και αισθανόμενος ότι βρίσκομαι έξω απ’ τα άλλα αισθητά πράγματα, αλλά στα βάθη του εαυτού μου, καθώς βλέπω ένα θαυμασιώδες κάλλος και καθώς βεβαιώνομαι πια πως βρίσκομαι τότε στην καλύτερη ευτυχία  σαν να έζησα την άριστη ζωή και να ενώθηκα με το θείο…)             Εννεάδες, ΙV.8. 1-9.

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ  5-3-2024: Πλατωνική Λογική και Μυστική. Πλατωνιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες. 19-3-2024: Πλατωνική Μεταφυσική. 9-4-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός. 23-4-2024: Πλάτων και Φιλοσοφία. 21-5-2024: Καταληκτικό.

nikos.makris2@gmail.com    τηλ. 6977093615

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

6-2-2024: Πλατωνική Μυσταγωγία και φιλοσοφία.

 

 Σχέδιο Εισήγησης: Υπό τον όρο φιλοσοφική μυσταγωγία εννοούμε το ουσιώδες του πλατωνικού μηνύματος, ό,τι δηλαδή καθιστά την πλατωνική φιλοσοφία προϋπόθεση του φιλοσοφείν και υπ’ αυτό το πνεύμα βασική προκείμενη κάθε φιλοσοφικού εγχειρήματος. Ωστόσο, με τον Πλάτωνα δεν περαίνεται η φιλοσοφία, δεν καθίσταται δηλαδή σοφία, αλλά ανοίγονται οι αμετάθετοι ορίζοντες του φιλοσοφείν.

Εννοούμε: 1. Δεν είναι δυνατή η γνώση οποιουδήποτε αισθητού χωρίς τη νόηση-εννόηση της αποκλειστικής του σημασίας-νοήματος ώστε να καταστεί δυνατή η έγκυρη προτασιακή έκφραση. 2. Η ιδέα κάθε πράγματος-αισθητής οντότητας καθιστά δυνατή την αντίληψη της αλλαγής των φαινομένων μόνο και μόνο επειδή το είναι τους, οι ιδέες τους δηλαδή κοινωνούν στον κόσμο του αγαθού, του απολύτου. (παράδειγμα οι αριθμοί και ο διασυσχετισμός τους). 3. Η μεταφυσική εγκυρώνει την ισχύ της λογικής και καθιστά δυνατό το δια-λογίζεσθαι. 4. Η αιώνια φύση των πραγμάτων ανοίγει το δρόμο στην ηθική θεώρηση, όπου μόνο το ηθικό ως δικαιοσύνη, ως αλήθεια, ως εντιμότητα, ως φιλαλήθεια κ.ο.κ. νοηματοδοτεί πληρωματικά τη ζωή. 5. Ηθική και λογική ταυτίζονται. 6. Η επιστήμη πια (αληθής δόξα μετ’ επιστήμης) συνιστά ατρεμή πληροφορία του συμβαίνοντος.

Θα αναγνωστούν σημαντικά πλατωνικά κείμενα.

 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ 20-2-2024: Πλωτίνος και Νεοπλατωνισμός. 5-3-2024: Πλατωνική Λογική και Μυστική. Πλατωνιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες. 19-3-2024: Πλατωνική Μεταφυσική. 9-4-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός. 23-4-2024: Πλάτων και Φιλοσοφία. 21-5-2024: Καταληκτικό.

nikos.makris2@gmail.com    τηλ. 6977093615 

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

17-1-2024: : Ο πλατωνικός Σωκράτης και το πνεύμα του    ιδεαλισμού.

 

 Σχέδιο Εισήγησης: Η δεύτερη περίοδος ανάπτυξης της σκέψης του Πλάτωνος είναι η κυρίως περίοδος της πλατωνικής φιλοσοφίας, η περίοδος δηλαδή ανάπτυξης του ό,τι αποκαλούμε ιδεαλισμό. Δε θα υπερβάλλαμε αν λέγαμε πως χωρίς τον πλατωνικό ιδεαλισμό είναι αδύνατη η κατανόηση της φιλοσοφικής εν γένει προσπάθειας.

Ιδέες είναι η αιώνια φύση κάθε πράγματος και ‘’θεώνται’’ απ’ το νου με την ανάμνηση. Πώς είναι δυνατή η ιδέα κάθε πράγματος όταν η αλλαγή είναι αέναη; Ήδη αναδύονται ερωτήσεις σχετικές με το είναι του χρόνου, της αίσθησης, του λόγου, της αντίληψης. Χωρίς την κατανόηση του είναι της ιδέας που επικαλείται το αγαθό, είναι αδιανόητη η λογική, αλλά και η αισθητική.

Θα αναστραφούμε με την πλατωνική προβληματική και με προσφυγή σε κείμενα του φιλοσόφου.

 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ: 6-2-2024: Πλατωνική Μυσταγωγία και φιλοσοφία. 20-2-2024: Πλωτίνος και Νεοπλατωνισμός. 10-3-2024: Πλατωνική Λογική και Μυστική. Πλατωνιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες. 9-4-2024: Πλατωνική Μεταφυσική. 8-5-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός. 22-5-2024: Πλάτων και Φιλοσοφία.

nikos.makris2@gmail.com    6977093615

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

12-12-2023: : Ο Σωκρατικός Πλάτων.

 

 Σχέδιο Εισήγησης: Τρεις είναι οι περίοδοι διάπτυξης της πλατωνικής σκέψης. Η πρώτη διακρίνεται για την ανάπτυξη της σωκρατικής κυρίως σκέψης, παρόλο που παρεισφρύουν και στοιχεία προερχόμενα απ’ τους ορφικοπυθαγορείους. Είναι όμως σαφές πως ο Σωκράτης φωτίζεται με τα έργα της πρώτης περιόδου του Πλάτωνα. Κύρια έργα: Χαρμίδης, Απολογία, Κρίτων, Μένων, Ευθύδημος, Λάχης. Το ουσιώδες αυτής της περιόδου συνίσταται στην ανεπανάληπτη στροφή της σκέψης στον άνθρωπο, στην υποκειμενικότητα και στη σχέση της με το είναι, με το οικουμενικό είναι το οποίο εγγυάται την ύπαρξη λόγου και λογισμού στηριγμένου στην απόλυτη αλήθεια, στην αληθή δόξαν μετ’ επιστήμης, στην υπέρβαση δηλαδή της απλής δοξασίας, της αβασάνιστης δηλαδή γνώμης με αφετηρία το λόγο, πηγή του οποίου δεν είναι το επιφανειακά συμβαίνον, αλλά η ατρεμής αλήθεια, η οντική αλήθεια, πηγή της οποίας είναι το θείο.

Θα αναγνωσθούν αρκετά κείμενα αυτής της περιόδου.

 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ: 17-1-2024: Ο πλατωνικός Σωκράτης και το πνεύμα του    ιδεαλισμού. 7-2-2024: Πλατωνική Μυσταγωγία και φιλοσοφία. 21-2-2024: Πλωτίνος και Νεοπλατωνισμός. 20-3-2024: Πλατωνική Λογική και Μυστική. Πλατωνιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες. 10-4-2024: Πλατωνική Μεταφυσική. 8-5-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός. 22-5-2024: Πλάτων και Φιλοσοφία.

nikos.makris2@gmail.com    6977093615

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25^ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα.

Φίλες και φίλοι,

με χαρά σας ανακοινώνουμε πως οι συναντήσεις μας θα συνεχισθούν για 25^η χρονιά και με θέμα

                   ΠΛΑΤΩΝ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ.

Πρόκειται για όντως ουσιώδες θέμα με αιώνια προβληματική και μύριες όσες εξακτινώσεις.

Οι συζητήσεις μας θα πραγματοποιούνται κάθε Τρίτη, στις 11.45 π.μ. και ορίζονται ως εξής:

24-10-2023: Απ’ τη μυθολογία στο μυθικό πνεύμα.

14-11-2023: Παρμενίδης ο Μέγας.

28-11-2023: Ηράκλειτος και Σωκράτης.

12-12-2023: Ο Σωκρατικός Πλάτων.

16-1-2024: Ο πλατωνικός Σωκράτης και το πνεύμα του   

ιδεαλισμού.

6-2-2024: Πλατωνική Μυσταγωγία και φιλοσοφία.

20-2-2024: Πλωτίνος και Νεοπλατωνισμός.

19-3-2024: Πλατωνική Λογική και Μυστική. Πλατωνιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες.

9-4-2024: Πλατωνική Μεταφυσική.

7-5-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός.

21-5-2024: Πλάτων και Φιλοσοφία.

Ελπίζω πως θα έχουμε πολλές ευκαιρίες συμπροβληματισμού στο πλαίσιο της ανοιχτής φιλοσοφικής προβληματικής καθόσον η φιλοσοφική αναζήτηση οδηγεί στην εγγύτητα ανθρώπων-συνανθρώπων. Όπως πάντα, η είσοδος είναι ελεύθερη.

                                                                   Με ευχαριστίες

                                                                     Νίκος Μακρής

τηλ. 6977093615

nikos.makris2@gmail.com

Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25^ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα,14-11-2023:

 

Παρμενίδης ο Μέγας 540-480 π.Χ.

 Μέγαν και πατέρα αποκαλεί ο Πλάτων τον Παρμενίδη, του γένους του Ελεατικού. Πατέρας της ελεατικής Σχολής υπήρξε ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος, αλλά ο Παρμενίδης προσέδωσε αθάνατη δόξα στη σχολή αλλά και στη φιλοσοφία. Το μόνο έργο του το οποίο γνωρίζουμε και του οποίου σώθηκαν ευάριθμες σελίδες είναι η για πάντα θεμελίωση της οντολογίας και μάλιστα σε σημείο που δεν είναι δυνατό να υπερβαθεί.

Θα αναφέρουμε τις κύριες θέσεις του τις οποίες και θα αναπτύξουμε:

1.     Το είναι είναι ένα, απόλυτο, άτμητο, ολότητα, ουλομελές, νοείν που ταυτίζεται με το είναι. Μονισμός δηλαδή.

2.     Ό,τι φαίνεται, ό,τι χρονίζεται, ό,τι μεταβάλλεται κ.ο.κ., δεν είναι παρά φαίνεσθαι, πλάνη, δόξα βροτών.

3.     Άρνηση του χρόνου, απόλυτη και αληθεύουσα παρουσία του είναι.

Τα βασικά στοιχεία της οντολογίας του Ελεάτη παραμένουν και θα παραμένουν όχι μόνο ως περιδέραια της προσωκρατικής σκέψης, αλλά ανυπέρβλητοι προβληματισμοί που γονιμοποιήθηκαν απ’ τον Πλάτωνα και από μεγάλους φιλοσόφους. Μπορούμε να τα συναντάμε και σε μεγάλες στιγμές τις Ανατολικής σκέψης, παρά το μυθικό επικάλυμμα των ανάλογων θρησκευτικών παραδόσεων.

 

 

...τό  γάρ αυτο νοειν εστίν τε καί ειναι.

ουδέ διαιρετόν εστιν, επει παν εστιν οµοιον.

ταυτον δ' εστι νοειν τε και ου ενεκεν εστι νόηµα.

 

 

Θα αναλύσουμε και άλλα αποσπάσματα του φλοσόφου.

 

 Αθηναϊκές Συναντήσεις Φιλοσοφικών Συζητήσεων-Αναζητήσεων (Φιλοσοφικό Καφενείο), 25ο έτος, Δημητρακοπούλου 53-55, Αθήνα. Τρίτη, 11.45. π.μ.

               28-11-2023: Ηράκλειτος και Σωκράτης

Σχέδιο Εισήγησης:  Ο Ηράκλειτος,-540-480, είναι ο δεύτερος μεγάλος πόλος με τον Παρμενίδη πρώτο, παρόλο που υπήρξαν περίπου σύγχρονοι. Σε αντίθεση με τον Παρμενίδη, πατέρα του μονισμού και της οντολογίας, ο Ηράκλειτος πρεσβεύει πως συστατικό στοιχείο του κόσμου μας είναι η κίνηση, η μεταβολή, οι αλλαγές, παρά το ότι ο λόγος είναι κοινός, αναλλοίωτος, αμετάβλητος, απόλυτος. Ήδη τίθεται το πρόβλημα της διαλεκτικής, της δυνατότητες ‘’συνδυασμού’’ το έγχρονου με το αιώνιο.

                                                *

Με τον Σωκράτη, -470-399, άρχεται η ανθρωπολογική περίοδος της φιλοσοφίας, η μεγάλη παράδοση κατά την οποία κέντρο και αφετηρία προσέγγισης της αλήθειας είναι ο λόγος, ο ανθρώπινος λόγος ο οποίος ορίζει και ρυθμίζει τις μεγάλες ανθρωπολογικές-φιλοσοφικές ερωτήσεις.

Θα δούμε τη σπουδαιότητα αυτών των δύο μεγάλων ανδρών με αφετηρία κείμενά τους.

 

 

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ:

12-12-2023: Ο Σωκρατικός Πλάτων.

17-1-2024: Ο πλατωνικός Σωκράτης και το πνεύμα του   

ιδεαλισμού.

7-2-2024: Πλατωνική Μυσταγωγία και φιλοσοφία.

21-2-2024: Πλωτίνος και Νεοπλατωνισμός.

20-3-2024: Πλατωνική Λογική και Μυστική. Πλατωνιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες.

10-4-2024: Πλατωνική Μεταφυσική.

8-5-2024: Πλατωνικός και Ευρωπαϊκός Ιδεαλισμός.

22-5-2024: Πλάτων και Φιλοσοφία.